"Zəlzələ" surəsinin izahı

Mərhəmətli və Rəhmli Allahın adı ilə!
1. Yer titrəyib lərzəyə gələcəyi zaman;
2. Yer öz yükünü bayıra atacağı
3. və insan: "Ona nə olub?"– deyəcəyi zaman –
4. həmin gün yer öz əhvalatlarını danışacaqdır.
5. Çünki Rəbbin ona vəhy edəcəkdir.
6. O gün insanlar əməllərinin onlara göstərilməsi üçün dəstə-dəstə gələcəklər.
7. Zərrə qədər yaxşılıq edən əvəzini alacaqdır.
8. Zərrə qədər pislik edən də əvəzini alacaqdır.
əz-Zəlzələ (zəlzələ) surəsinin izahı

Yer titrəyib lərzəyə gələcəyi zaman
Bu ayədə Qiyamət günü baş verəcək zəlzələ nəzərdə tutulur. Uca Allah buyurur: “Ey insanlar! Rəbbinizdən qorxun! Həqiqətən, o Saatın sarsıntısı müdhiş bir şey olacaqdır. Onu görəcəyiniz gün hər bir əmzikli körpəsi olan qadın əmizdirdiyini unudacaq, hər bir hamilə qadın bətnindəkini salacaqdır. İnsanları sərxoş görəcəksən, halbuki onlar sərxoş olmayacaqlar. Allahın əzabı hədsiz şiddətlidir” (əl-Həcc, 1-2).
Qiyamət günü misli görünməmiş böyük zəlzələ olacaqdır. O gün insanlar özlərini itirəcək və sərxoş kimi görünəcəklər, halbuki onlar sərxoş olmayacaqlar. İnsanlar baş verənlərin dəhşətindən nə edəcəklərini bilməyəcəklər. Sonra Uca Allah buyurur:

Yer öz yükünü bayıra atacağı və insan: "Ona nə olub?"– deyəcəyi zaman
Yəni, Yer qəbirdə olanları üzə çıxardacaq. Uca Allah buyurur: “Sur üfürüləcək və Allahın istədiyi kimsələrdən başqa göylərdə və yerdə kim varsa, hamısı öləcəkdir. Sonra bir daha ona üfürülən kimi onlar qalxıb baxacaqlar” (əz-Zumər, 68).
İnsanlar çaşqınlıq içərisində “Yerə nə olub ki, bu zəlzələ baş verib?” deyəcəklər.

həmin gün yer öz əhvalatlarını danışacaqdır
Qiyamət günü Yer, insanların etdikləri xeyir və şər əməllər barəsində xəbər verəcək. Pey¬ğəmbər - sallallahu aleyhi və səlləm - demişdir: “Müəzzinin səsini eşidən elə bir cin, elə bir insan və elə bir məx¬luq yoxdur ki, Qiyamət günü ona şahidlik etməsin.” (əl-Buxari, 609).
Beləliklə, insanların etdikləri xeyir və şər əməllər barəsində Yer şahidlik edəcəkdir. Bu şahidlik Uca Allahın ədalətini, yəni insanların ancaq etdikləri əməllərə görə mühakimə olunmalarını bəyan etmək üçün edilir. Belə ki, hər şeyi öz elmi ilə əhatə edən Allahın bəndələrinə sadəcə “Filan, filan əməlləri etdiniz” deməsi onların mühakimə olunmaları üçün kifayət edərdi. Bu ona görə edilir ki, ədalət tam bərqərar olsun və heç bir günahkar öz günahını inkar edə bilməsin. Çünki, Qiyamət günü bəzi günahkarlar Allaha şərik qoşduqlarını inkar etməyə cürət edəcəklər. Uca Allah buyurur:
“O gün onların hamısını bir yerə toplayacaq, sonra isə şərik qoşanlara deyəcəyik: "İddia etdiyiniz şərikləriniz haradadır?" Sonra onların: "Allaha – Rəbbimizə and olsun ki, biz müşrik olmamışdıq!"– demələrindən başqa bir bəhanələri qalmayacaq. Bax gör onlar özlərinə qarşı necə yalan söyləyirlər. Uydurduqları bütlər isə onlardan uzaqlaşıb yox olacaqlar” (əl-Ənam, 22-24).
O gün müşriklər tək Allaha ibadət edən tövhid əhlinin əzabdan xilas olmasını gördükdə xilas olsunlar deyə Allaha şərik qoşduqlarını inkar edəcəklər. Lakin onların ağızlarına möhür vurulacaq və əlləri törətdikləri əməllər barəsində danışacaq, ayaqları, dəriləri və dilləri şahidlik edəcəkdir. Belə olan təqdirdə onlara günahlarını etiraf etməkdən başqa çıxış yolu qalmayacaq.

Çünki Rəbbin ona vəhy edəcəkdir
Yəni, Uca Allah yerə şahidlik etmək üçün izin verəcək.

O gün insanlar əməllərinin onlara göstərilməsi üçün dəstə-dəstə gələcəklər
O gün insanlar əməllərinə görə haqq-hesab olunmaları üçün dəstə-dəstə Allahın hüzuruna gələcəklər. Hər kəsə əməl dəftəri ya sağ tərəfindən, ya da sol tərəfindən veriləcək. Möminə gəlincə, Uca Allah onunla xəlvətdə danışacaq və o, günahlarını etiraf edəcək. Uca Allah ona: “Filan, filan günahları etdin” – deyəcək, o da günahlarını etiraf edəcək. O, məhv olacağını güman etdikdə isə Allah buyuracaq: “Mən sənin dünyada ikən günahlarını ört-basdır etdim, bu gün də günahlarını bağışlayıram”.
Kafirə gəlincə, onunla bu cür rəftar edilməyəcək. O bütün şahidlərin qabağına çağrılacaq. Uca Allah kafirlər haqqında buyurur:
“Allaha qarşı yalan uyduran kəsdən daha zalım kim ola bilər? Onlar Rəbbinin hüzuruna gətiriləcək və şahidlər: "Bunlar Rəbbinə iftira yaxanlardır"– deyəcəklər. Allahın lənəti olsun zalımlara!” (Hud, 18).
Haqq-hesab olunduqdan sonra hər kəs öz layiq olduğu məskənə üz tutacaq. Cənnət əhli Cənnətə yollanacaq, Cəhənnəm əhli isə Cəhənnəmə sürüklənəcək. Uca Allah buyurur:
“O gün Biz müttəqiləri Mərhəmətli Allahın hüzuruna hörmətli nümayəndələr kimi toplayarıq. Günahkarları isə Cəhənnəmə susamış olduqları halda qovub apararıq” (Məryəm, 85-86).

Zərrə qədər yaxşılıq edən əvəzini alacaqdır. Zərrə qədər pislik edən də əvəzini alacaqdır
“Zərrə” sözü kiçik qarışqa deməkdir. Qurani-Kərimdə və səhih hədislərdə istifadə edilən “zərrə” sözü müasir dövrdə hamı tərəfindən qəbul edilmiş “atom” mənasını ifadə etmir. Çünki həmin dövrdə bu anlayış olmamışdır.
Qiyamət günü insanın bütün əməlləri, hətta kiçik qarışqa və ya xardal dənəsi ağırlığında etdiyi xeyir və şər əməlləri tərəzidə çəkiləcək. Allah təala buyurur:
“Biz qiyamət günü ədalət tərəziləri ilə haqq-hesab çəkəcəyik. Heç kimə hər hansı bir şeydə ədalətsizlik edilməyəcəkdir. Görülmüş iş bir xardal dənəsi mislində olsa belə, onu gətirib tərəziyə qoyacağıq. Biz haqqı araşdırmağa bəs edərik” (əl-Ənbiya, 47).
Bu surədə Uca Allah insanlara həm xəbərdarlıq edir, həm də onları xeyirxah əməllərə təşviq edir, həmçinin, kiçik qarışqa ağırlığında olsa belə heç bir əməlin əvəzsiz qalmayacağını bildirir.

R.t..Zemichka