Dünyaya böyük ideyalar bəxş etmiş 10 dəli dahi {4}

Pasiyent 4: Frans Kafka

Çex yazıçısı (1883 — 1924)



Diaqnoz: Kəskin nevroz, funksional xarakterli psixasteniya, qeyri-dövri depressiya əlamətləri.



Simptomlar: Apatiya tutmalarıyla növbələnən həyəcan, yuxunun pozulması, fobiyalar, cinsi sferada psixosomatik çətinliklər.



Xəstəlik tarixçəsi: Kafkanın dərin psixoloji problemlərinin kökləri öz başlanğıcını atasıyla olan münaqişələrindən, ailədaxili çətin münasibətlərdən və mürəkkəb, dolaşıq sevgi hekayələrindən götürür. Yazıçılığa olan həvəs ailə tərəfindən bəyənilmirdi və o bununla gizlicə məşğul olmalı olurdu.

«Mənim üçün bu ikili həyat dəhşətlidi, — o gündəliyində belə yazırdı, —buradan yalnız bir çıxış yolu var — dəlilik».

Hərbi xidmətdən sonra atası təkid etməyə başlayanda ki, oğlu avaraçılıq etmək əvəzinə, onun dükanında işləsin, Frans intihar etməyi qərara alır və öz dostu Maks Broda vida məktubu yazır. «Son anda mən vəziyyətə həyasızca qarışıb, onu „sevən valideynlərindən“ qorumağa müvəffəq oldum» — Maks Brod Kafka haqqında öz kitabında belə yazır. Onun psixi vəziyyəti uzun sürən dərin sakitlik dövrləri ağır və ağrılı periodlarla növbələnirdi.

Budur onun «Gündəliklər»indən bu daxili mübarizəni əyani əks etdirən sətirlər: «Mən yata bilmirəm. Yalnız xəyallar, heç bir yuxu. Mənim bütün daxili varlığım qəribə qeyri-sabitlik içindədi. Mən başımda dəhşətli bir dünya daşıyıram. Mən onu dağıtmadan ondan necə azad ola bilərəm?».

Yazıçı 41 yaşıda vərəmdən öldü. Üç ay o can verirdi: yalnız orqanizmi yox, həm də zehni dağılırdı.



Dünyaya bəxş edilmiş ideyalar: Kafka yaşayarkən məşhur deyildi, az çap edilirdi, amma ölümündən sonra yazıçının yaradıcılığı oxucuları ədəbiyyatda yeni istiqamətlər fəth etdi.

«Kafka» dünyasının dəhşəti, ümidsizliyi və çarəsizliyi onu yaradanın şəxsi dramından əmələ gəldi və yeni estetik «diaqnozlu ədəbiyyat» istiqamətinin əsasını qoydu.