DİQQƏT! Böyük çiyələklər almayın
Meyvə-tərəvəz mövsümü yaxınlaşanda çoxumuzun bu məhsulların təbii yolla yetişməsini gözləməyə səbri çatmır, istixanalarda yetişən məhsullardan alıb nübar eləməyə tələsirik. Çox zaman isə bu məhsulların orqanizmimizə verəcəyi fəsadları qulaq ardına vurub görməzdən gəlirik.
Halbuki vaxtından əvvəl yetişdirilən məhsullar insan orqanizminə mənfi təsir edir. Çünki həmin məhsulların yetişdirilməsi zamanı kimyəvi maddələrdən istifadə edilir.
Bəs giləmeyvələri alarkən nələrə diqqət etməliyik?
Kimyəvi tərkibli məhsullar qaraciyər və beyin toxumalarını dağıdır
Feat.Az Lent.az-a istinadən bildirir ki, “Mövsümdən əvvəl yetişdirilən meyvə və tərəvəzlərin tərkibində istifadə edilən kimyəvi maddənin miqdarının çoxluğu insanlarda zəhərlənməyə səbəb ola bilər”.
![DİQQƏT! Böyük çiyələklər almayın]( "DİQQƏT! Böyük çiyələklər almayın")
Bunu Lent.az-a açıqlamasında Səhiyyə Nazirliyinin Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzinin şöbə müdiri İmran Abdullayev deyib.
İ. Abdullayev bildirib ki, əslində indi yeyilməsi təhlükəli sayılan çiyələk, pomidor, xiyar kimi məhsulları ilin bütün fəsillərində istixanalarda yetişdirmək mümkündür: “Məsələn, elə indi bazarlarda qarpız da satılır. Ancaq o qarpız yerli deyil, xaricdən gətirilmiş məhsuldur”.
İ. Abdullayev qeyd edib ki, məhsulun yetişdirilməsində istifadə edilən kimyəvi maddələr müəyyən norma daxilində istifadə edilməlidir: “Bütün məhsulların yetişdirilməsində kimyəvi maddələr istifadə edilir, ancaq orqanik yetişdirilən məhsullar da var. Bu məhsullar üçün peyin çürüntüsü istifadə edilir. Məhsul dərilməmişdən əvvəl fitosanitar normalara cavab verir-verməməsinə dair razılıq alınmalıdır. Əks halda, həmin məhsul insan orqanizmində zəhərlənməyə səbəb ola bilər. Zəhərlənmə də qaraciyərə, beyin toxumalarına, daxili orqanlara dağıdıcı təsir göstərə, həyati təhlükə yarada bilər".
Azərbaycanda çiyələyin yetişdirilməsi zamanı heç bir hormonal preparatlardan istifadə olunmur
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Dövlət Fitosanitar Nəzarəti Xidmətinin Respublika Toksikologiya və Keyfiyyətə Nəzarət Mərkəzinin direktor müavini Rəşad Vahabzadə açıqlamasında deyib ki, topdansatış və pərakəndə ticarət mərkəzlərində yerli kənd təsərrüfatı məhsulları üzərində mütəmadi yoxlama aparılır və məhsuldan nümunələr götürülərək, laboratoriyalara təqdim edilir. Laborator yoxlamalar zamanı məhsulun tərkibində pestisidlərin, nitrat və nitritlərin qalıqlarına rast gəlinməyib.
R. Vahabzadənin sözlərinə görə, Azərbaycanda çiyələk və digər kənd təsərrüfatı məhsullarının istixana şəraitində yetişdirilməsi zamanı heç bir hormonal preparatlardan istifadə olunmur: “Yalnız çiçəklənmədən əvvəl bitkilərin xəstəlik və zərərli orqanizmlərdən qorunması məqsədilə, yığıma 7-10 gün qalmış zəif toksid qrupa aid olan və sürətli parçalanmaya məruz qalan pestisidlərdən istifadə olunur. Bu da nəticə etibarı ilə məhsulda toksid qalığının olmamasına səbəb olur”.
DFNX rəsmisi qeyd edib ki, hazırda respublika ərazisində istixana şəraitində yetişdirilən 241 hektar çiyələk sahəsi mövcuddur. Bu günə qədər istixana şəraitində yetişdirilən məhsulun tərkibi və keyfiyyəti ilə bağlı Dövlət Xidmətinə heç bir müraciət daxil olmayıb: “ İstər istixana, istərsə də açıq tarla şəraitində bütün meyvə və tərəvəzlər öz vegitasiya dövrünə uyğun olaraq yetişir. Kimyəvi dərmanlardan isə zərərli orqanizmlərin məhsula verəcəyi itkinin qarşısının alınması məqsədilə istifadə olunur və bu prosesə Dövlət Xidməti tərəfindən nəzarət olunur. Əgər dərmanlanma qaydalarına düzgün əməl olunarsa, o zaman ciddi problem baş verməz”.
R.Vahabzadə son olaraq əhalinin nəzərinə çatdırır ki, tez xarab olan meyvələri alarkən istehlakçı malın qablaşmasına, sanitar vəziyyətinə və məhsulun vizual görünüşünə diqqət yetirməlidir.
Bildirək ki, normal, təbii şəraitdə yetişdirilmiş çiyələk heç vaxt böyük ölçüdə olmur, adətən xırda və ya orta ölçüdə olur. Belə çiyələklərin ətri də, dadı da spesifikdir. Çiyələk çox şirin giləmeyvə deyil. Dadında bir qədər kəmşirinlik, hətta turşluq da var. May ayı çiyələyin tam yetişməsi üçün yetərli zaman deyil. Torpaq qızmalı, havanın temperaturu müəyyən istilik həddinə çatmalıdır ki, giləmeyvələr də yetişsin.
Böyük çiyələkləri niyə almaq olmaz?
Səhiyyə Nazirliyinin Kliniki Tibbi Mərkəzin Toksikologiya şöbəsinin müdiri Azər Maqsudovun sözlərinə görə, istixanalarda düzgün yetişdirilməyən məhsullar təhlükə mənbəyidir.
Bu məhsullardakı təhlükə isə yetişdirilmə prosesində nitrit, nitrat kimi gübrə maddələrindən artıq istifadə ilə bağlıdır. Məhsulların yetişdirilməsində gübrə maddələrinin çox istifadəsi zəhərlənməyə gətirib çıxarır”.
A.Maqsudov hər məhsulun öz mövsümündə yeyilməsini daha doğru hesab edir: “İndi də satışda olan çiyələyi alanda çox iri çiyələkləri almaq olmaz. Xırda çiyələklər almaq olar, çünki onlar sadaladığımız kimyəvi maddələri canına çox yeritmir. Böyük ölçüdə olan çiyələyin tərkibində isə bu kimyəvi maddələr daha çox yığılır. Yaxşı olardı ki, insanlar mövsümə xarakterik məhsulları qəbul etsinlər”.
Şöbə müdiri zəhərlənmə zamanı ürəkbulanma, qusma, ishal, bədənin hərarətinin qalxması kimi şikayətlərin olduğunu deyib: “Zəhərlənmə zamanı ilkin olaraq mədəni təmizləmək üçün 1 litr suya 1 çay qaşığı soda töküb içmək olar. Bir neçə gün isə pəhriz saxlamaq lazımdır. Əksər vətəndaşlar zəhərlənmə zamanı qatıq içirlər. Halbuki bunun qida zəhərlənməsi və digər zəhərlənmələrdə effekti yoxdur. Bu üsul praktikada illərdir məsləhət görülmür”.
Əslində isə mövsümün ən ləziz giləmeyvəsi çiyələyin faydaları çoxdur. Çiyələyin tərkibində bol dəmir, fosfor mineralları, C, B və K vitaminləri var.
Xolesterolu aşağı salır, damar tıxanmasının qarşısını alır, bədənə qüvvət verir. Yaxşı antioksidan sayılan çiyələk immuniteti gücləndirir. Bağırsaq qurdlarını tökür, sidikqovucudur. Qanı təmizləyir. Diş ətlərini gücləndirir, ağız qoxusunu yox edir. Sakitləşdirici təsiri ilə təzyiqi aşağı salır, stressi də azaldır. Qızdırmanı aşağı salır. Revmatizm, qaraciyər problemlərinə faydalıdır. Dərini nəmləndirir.
Halbuki vaxtından əvvəl yetişdirilən məhsullar insan orqanizminə mənfi təsir edir. Çünki həmin məhsulların yetişdirilməsi zamanı kimyəvi maddələrdən istifadə edilir.
Bəs giləmeyvələri alarkən nələrə diqqət etməliyik?
Kimyəvi tərkibli məhsullar qaraciyər və beyin toxumalarını dağıdır
Feat.Az Lent.az-a istinadən bildirir ki, “Mövsümdən əvvəl yetişdirilən meyvə və tərəvəzlərin tərkibində istifadə edilən kimyəvi maddənin miqdarının çoxluğu insanlarda zəhərlənməyə səbəb ola bilər”.
Bunu Lent.az-a açıqlamasında Səhiyyə Nazirliyinin Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzinin şöbə müdiri İmran Abdullayev deyib.
İ. Abdullayev bildirib ki, əslində indi yeyilməsi təhlükəli sayılan çiyələk, pomidor, xiyar kimi məhsulları ilin bütün fəsillərində istixanalarda yetişdirmək mümkündür: “Məsələn, elə indi bazarlarda qarpız da satılır. Ancaq o qarpız yerli deyil, xaricdən gətirilmiş məhsuldur”.
İ. Abdullayev qeyd edib ki, məhsulun yetişdirilməsində istifadə edilən kimyəvi maddələr müəyyən norma daxilində istifadə edilməlidir: “Bütün məhsulların yetişdirilməsində kimyəvi maddələr istifadə edilir, ancaq orqanik yetişdirilən məhsullar da var. Bu məhsullar üçün peyin çürüntüsü istifadə edilir. Məhsul dərilməmişdən əvvəl fitosanitar normalara cavab verir-verməməsinə dair razılıq alınmalıdır. Əks halda, həmin məhsul insan orqanizmində zəhərlənməyə səbəb ola bilər. Zəhərlənmə də qaraciyərə, beyin toxumalarına, daxili orqanlara dağıdıcı təsir göstərə, həyati təhlükə yarada bilər".
Azərbaycanda çiyələyin yetişdirilməsi zamanı heç bir hormonal preparatlardan istifadə olunmur
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Dövlət Fitosanitar Nəzarəti Xidmətinin Respublika Toksikologiya və Keyfiyyətə Nəzarət Mərkəzinin direktor müavini Rəşad Vahabzadə açıqlamasında deyib ki, topdansatış və pərakəndə ticarət mərkəzlərində yerli kənd təsərrüfatı məhsulları üzərində mütəmadi yoxlama aparılır və məhsuldan nümunələr götürülərək, laboratoriyalara təqdim edilir. Laborator yoxlamalar zamanı məhsulun tərkibində pestisidlərin, nitrat və nitritlərin qalıqlarına rast gəlinməyib.
R. Vahabzadənin sözlərinə görə, Azərbaycanda çiyələk və digər kənd təsərrüfatı məhsullarının istixana şəraitində yetişdirilməsi zamanı heç bir hormonal preparatlardan istifadə olunmur: “Yalnız çiçəklənmədən əvvəl bitkilərin xəstəlik və zərərli orqanizmlərdən qorunması məqsədilə, yığıma 7-10 gün qalmış zəif toksid qrupa aid olan və sürətli parçalanmaya məruz qalan pestisidlərdən istifadə olunur. Bu da nəticə etibarı ilə məhsulda toksid qalığının olmamasına səbəb olur”.
DFNX rəsmisi qeyd edib ki, hazırda respublika ərazisində istixana şəraitində yetişdirilən 241 hektar çiyələk sahəsi mövcuddur. Bu günə qədər istixana şəraitində yetişdirilən məhsulun tərkibi və keyfiyyəti ilə bağlı Dövlət Xidmətinə heç bir müraciət daxil olmayıb: “ İstər istixana, istərsə də açıq tarla şəraitində bütün meyvə və tərəvəzlər öz vegitasiya dövrünə uyğun olaraq yetişir. Kimyəvi dərmanlardan isə zərərli orqanizmlərin məhsula verəcəyi itkinin qarşısının alınması məqsədilə istifadə olunur və bu prosesə Dövlət Xidməti tərəfindən nəzarət olunur. Əgər dərmanlanma qaydalarına düzgün əməl olunarsa, o zaman ciddi problem baş verməz”.
R.Vahabzadə son olaraq əhalinin nəzərinə çatdırır ki, tez xarab olan meyvələri alarkən istehlakçı malın qablaşmasına, sanitar vəziyyətinə və məhsulun vizual görünüşünə diqqət yetirməlidir.
Bildirək ki, normal, təbii şəraitdə yetişdirilmiş çiyələk heç vaxt böyük ölçüdə olmur, adətən xırda və ya orta ölçüdə olur. Belə çiyələklərin ətri də, dadı da spesifikdir. Çiyələk çox şirin giləmeyvə deyil. Dadında bir qədər kəmşirinlik, hətta turşluq da var. May ayı çiyələyin tam yetişməsi üçün yetərli zaman deyil. Torpaq qızmalı, havanın temperaturu müəyyən istilik həddinə çatmalıdır ki, giləmeyvələr də yetişsin.
Böyük çiyələkləri niyə almaq olmaz?
Səhiyyə Nazirliyinin Kliniki Tibbi Mərkəzin Toksikologiya şöbəsinin müdiri Azər Maqsudovun sözlərinə görə, istixanalarda düzgün yetişdirilməyən məhsullar təhlükə mənbəyidir.
Bu məhsullardakı təhlükə isə yetişdirilmə prosesində nitrit, nitrat kimi gübrə maddələrindən artıq istifadə ilə bağlıdır. Məhsulların yetişdirilməsində gübrə maddələrinin çox istifadəsi zəhərlənməyə gətirib çıxarır”.
A.Maqsudov hər məhsulun öz mövsümündə yeyilməsini daha doğru hesab edir: “İndi də satışda olan çiyələyi alanda çox iri çiyələkləri almaq olmaz. Xırda çiyələklər almaq olar, çünki onlar sadaladığımız kimyəvi maddələri canına çox yeritmir. Böyük ölçüdə olan çiyələyin tərkibində isə bu kimyəvi maddələr daha çox yığılır. Yaxşı olardı ki, insanlar mövsümə xarakterik məhsulları qəbul etsinlər”.
Şöbə müdiri zəhərlənmə zamanı ürəkbulanma, qusma, ishal, bədənin hərarətinin qalxması kimi şikayətlərin olduğunu deyib: “Zəhərlənmə zamanı ilkin olaraq mədəni təmizləmək üçün 1 litr suya 1 çay qaşığı soda töküb içmək olar. Bir neçə gün isə pəhriz saxlamaq lazımdır. Əksər vətəndaşlar zəhərlənmə zamanı qatıq içirlər. Halbuki bunun qida zəhərlənməsi və digər zəhərlənmələrdə effekti yoxdur. Bu üsul praktikada illərdir məsləhət görülmür”.
Əslində isə mövsümün ən ləziz giləmeyvəsi çiyələyin faydaları çoxdur. Çiyələyin tərkibində bol dəmir, fosfor mineralları, C, B və K vitaminləri var.
Xolesterolu aşağı salır, damar tıxanmasının qarşısını alır, bədənə qüvvət verir. Yaxşı antioksidan sayılan çiyələk immuniteti gücləndirir. Bağırsaq qurdlarını tökür, sidikqovucudur. Qanı təmizləyir. Diş ətlərini gücləndirir, ağız qoxusunu yox edir. Sakitləşdirici təsiri ilə təzyiqi aşağı salır, stressi də azaldır. Qızdırmanı aşağı salır. Revmatizm, qaraciyər problemlərinə faydalıdır. Dərini nəmləndirir.
