≡:◎Namazlar Arasındakı Fərq◎:≡
Namaz zahiren duzgun olmaqla yanaşi ruha da malik olmalidir ve namazin heqiqi deyeri onun ruhundadir. Əlbette ki, namaz haqqinda fiqhi hokmlere riayet etmek zeruridir. Amma ruhsuz namaz insani yalniz cezadan qurtara biler. Amma bilmeliyik ki, namaz vasitesi ile insan merac edib, Allahin goruşune nail ola biler. Bu ali meqama catmaq ucun muhum şertlerden biri namazda qelbin iştirakidir. Əlbəttə ki, namazda niyyetin de boyuk tesiri var. Problem bundadir ki, namaz haqqinda bildiklerimizi heyata kecire bilmirik. Olsa-olsa, namazi evvel vaxtinda qilmaqla kifayetleni-rik. Amma namazin ruhu tamam başqa şeydedir. Eger insan namaz vaxti dunya işleri, hetta gunah haqqinda duşunerse, bu namazda ruhdan eser-elamet yoxdur. Unutmaq olmaz ki, namazin soz ve hereket-lerini ilk evvel qelb yaşamalidir. Namazin ruhunu dirceltmek ucun en tesirli vasitelerden biri diqqetli olmağin faydalari barede duşunmekdir. Əger insan bir işin faydali olduğuna inansa, bu işi yerine yetirmeye calişar. Bir daha qeyd edek ki, sohbet bilmek yox inanmaqdan gedir. Əgər inam yoxdursa insan oz elminden behrelene bilmez. Yaxşi olar ki, insan namazdan qabaq namazin ruhu barede duşunsun. İnsan diqqetle qilinmiş namazla diqqetsiz qilinmiş namaz arasindaki ferqlerden agah olmalidir. Bu ferq elli ile yuz reqemeleri arasindaki ferqe oxşamir. Bu ferq olcuye gelmir. İnsan bu gunku namazinin veziyyetini mueyyenleş-dirib neler itirdiyini anlamalidir. Tesevvur edin ki, bir tacir mueyyen bir sermaye ile iki işden birini gore biler. Tacir bir alverden milyon manat, digerinden milyard manat qazanc geleceyini ehtimal verir. Əgər o birinci alveri seçse doğru addim atmiş olarmi? Əgər bu iki alverin qazanci arasindaki ferq olcuye gelirse, diqqetli namazla diqqetsiz namaz arasin-daki ferq sonsuzdur. Bes nece ola biler ki, bu ferqe inanan insan namazini diqqetsiz qilsin?! Nece ola biler ki, qildiği namazda diqqete gore, meselen, hem qiymetli brilyant, hem de deyersiz bir şuşe parcasi almaq imkaninda olan insan şuşe parcasini sece?! Namaza durmuş insan ilk evvel bu movzuda duşunmelidir. Əgər insan heqiqi namazin deyerine inansa, namaz boyu diqqeti elden vermez. Əlbette ki, bu meqsede birden-bire yox, tedricen nail olmaq mumkundur. Her namazda itirdiyimizi bu gun anlamasaq da, ne zamansa peşman olacağiq. Qurani-kerimde hemin gun hesret gunu adlandirilmişdir. Meryem sure-sinin 39-cu ayesinde buyurulur: Onlari hesret gunu ile qorxud. Demek, namazda qelbin iştira-kina nail olmaq ucun namazdan evvel bir nece deqiqe, namazda diqqet haqqinda duşunmek faydali-dir. Revayetlere esasen namazda qelbin iştirakina nail olmaq ucun tesirli amillerden biri qildiği namazi omrunun son namazi hesab etmekdir. Hezret Peyğember (s) ebu eyyub Xalid ibn Zeyd adli sehabesine bele buyurur: Namazi ele qil ki, sanki son namazini qilirsan ve bu senin vida namazindir. eslinde kimse emin deyil ki, qildiği namazdan sonra olum onu haqlamayacaq. Hetta qildiğimiz namazi sona catdira bileceyimize emin deyilik. Əgər insan ehtimal verse ki, qisa bir muddetden sonra Allah huzurunda sorğuya cekilecek, namazi-ni tamam başqa ruhiyye ile qilar. Əgər olumle aramizdaki mesafeden xebersizikse, gelin, her namazimizi son namaz kimi tovbe ve dua halinda yerine yetirek. eger insan bir nece deqiqe namazdan qabaq duşunse ki, son namazini qilir namazda daha diqqetli olar. Qorxulu sefere cixan insan oz ezizlerinden cox cetinlikle ayrilir. O, anlayir ki, bu seferden qayitmaya da biler. Ümumiyyətlə, muharibeye gedenlerin goruşu başqa goruşlerden cox ferqlenir. Çünki bu goruşun sonuncu goruş olmasi ehtimali var. Əcəl de gelende kimseye xeberdarliq etmir. Demek, onu her an gozlemek lazimdir. Allah qarşisinda son defe secde etdiyini duşunen insanin, tebii ki, qelbi doyunecek ve gozlerinden yaş axacaqdir. Muharibe zamani tehlukeli emeliyyata geden mominlerin qildiği namaz, adeten, heqiqi namaz olur. Çünki bu namaz sonuncu da ola biler.
