Ölən kimsə dünyayla əlaqə qura bilər?
Bədənlər ümumiyyətlə çürüyüb torpaq olduğu və ruhlar baqi qaldığı üçün "ruhlar aləmi" də deyilən ölümdən sonrakı həyat, qeybi mövzulardandır. Həyatda olan insan ilə qəbir aləminə köçmüş olan adam ayrı-ayrı aləmlərdədir. Qəbir aləmindəkilərin də özlərinə görə bir həyatı vardır, ləzzətləri, əzabları, fərah və sevincləri hiss edər. Lakin hələ maddə aləmində olanlar ruhun bədəndən sonrakı həyatını və orada adamın nələr hiss etdiyini, nələrlə qarşılaşacağını normal duyğularıyla hiss edib bilə bilməz. Bu xüsusu, ancaq ilahi həqiqətlərə sahib olan Peyğəmbərimizdən öyrənərik.
Mömin ruhların qəbir aləmində bir-birləri ilə görüşdüklərini Peyğəmbərimizin hədislərindən anlamaqdayıq. Ayrıca ölülərin həyatdakılardan xəbər aldıqları və qəbirlərinin başına gedən kəsləri gördükləri yenə rəvayətlərdə vardır. Onlar üçün edilən dua və mənəvi hədiyyələrin kimlərdən gəldiyini belə bilərlər. Mömin ruhlar nemət içində olduqları üçün və ruhları sərbəst olduqları üçün sərbəst gəzə bilərlər. Ancaq kafirlərin ruhları və günahları çox olan möminlərin ruhları əzabla məşğuldurlar.
Ölülərə Quran oxunduğu zaman evə gəlmələri mümkün ola bilər. Ancaq bunu hər ölü üçün söyləmək çətindir.
Ölülərin Qəbir aləmində bir-birləri ilə görüşmələri:
Qəbir aləmindəki ruhlar iki qisimdir: Nemət içində olanlar və əzabda olanlar. İbnul-Qayyim'in şərhinə görə əzabda olan ruhlar bir-birləri ilə görüşməyə fürsət tapa bilməzlər. Onlar bir cür məhbus kimidirlər. Amma məhbus olmayıb sərbəst olan yəni nemət içindəki ruhlar bir-birləri ilə görüşərlər, bir-birlərini ziyarət edərlər. Dünyadakı olmuş və olacaq şeyləri müzakirə edərlər. Hər ruh, əməldə öz tayı və öz dərəcəsində olan yoldaşlarıyla birlikdə olar. Hz. Peyğəmbər (s.ə.s.)in ruhu isə Refiku'1-A'la (ən yüksək mərtəbə)dədir.
Nisa Surəsində: "Kim Allaha və Peyğəmbərə itaət etsə, onlar, Allahın özlərinə nemət verdiyi Peyğəmbərlərlə, siddiqlərlə, şəhidlərlə və salehlərlə bərabərdirlər. Onlar nə gözəl yoldaşdırlar. "(1) buyurulmuşdur ki, bu birlik dünyada, qəbirdə və axirətdə olmaq üzrə üç yerdədir. Bu üç aləmin hamısında da adam sevdiyi ilə bərabərdir. (2)
Mömin ruhların qəbir aləmində bir-birləri ilə görüşdüklərini Peyğəmbərimizin hədislərindən anlamaqdayıq. Ayrıca ölülərin həyatdakılardan xəbər aldıqları və qəbirlərinin başına gedən kəsləri gördükləri yenə rəvayətlərdə vardır. Onlar üçün edilən dua və mənəvi hədiyyələrin kimlərdən gəldiyini belə bilərlər. Mömin ruhlar nemət içində olduqları üçün və ruhları sərbəst olduqları üçün sərbəst gəzə bilərlər. Ancaq kafirlərin ruhları və günahları çox olan möminlərin ruhları əzabla məşğuldurlar.
Ölülərə Quran oxunduğu zaman evə gəlmələri mümkün ola bilər. Ancaq bunu hər ölü üçün söyləmək çətindir.
Ölülərin Qəbir aləmində bir-birləri ilə görüşmələri:
Qəbir aləmindəki ruhlar iki qisimdir: Nemət içində olanlar və əzabda olanlar. İbnul-Qayyim'in şərhinə görə əzabda olan ruhlar bir-birləri ilə görüşməyə fürsət tapa bilməzlər. Onlar bir cür məhbus kimidirlər. Amma məhbus olmayıb sərbəst olan yəni nemət içindəki ruhlar bir-birləri ilə görüşərlər, bir-birlərini ziyarət edərlər. Dünyadakı olmuş və olacaq şeyləri müzakirə edərlər. Hər ruh, əməldə öz tayı və öz dərəcəsində olan yoldaşlarıyla birlikdə olar. Hz. Peyğəmbər (s.ə.s.)in ruhu isə Refiku'1-A'la (ən yüksək mərtəbə)dədir.
Nisa Surəsində: "Kim Allaha və Peyğəmbərə itaət etsə, onlar, Allahın özlərinə nemət verdiyi Peyğəmbərlərlə, siddiqlərlə, şəhidlərlə və salehlərlə bərabərdirlər. Onlar nə gözəl yoldaşdırlar. "(1) buyurulmuşdur ki, bu birlik dünyada, qəbirdə və axirətdə olmaq üzrə üç yerdədir. Bu üç aləmin hamısında da adam sevdiyi ilə bərabərdir. (2)
