Valideynlərə Münasibət
1. Əbu Amr əş-Şeybani əli ilə Abdullah bin Məsudun t evini göstərib dedi: "Bu evin sahibi bizə belə rəvayət etdi:
"Mən Peyğəmbərdən r soruşdum:" Güclü və böyük Allahın xoşuna gedən (ən yaxşı əməl) hansı əməldir? "O buyurdu:" Vaxtında qılınan namaz ". Mən soruşdum:" Sonra hansıdır? "O buyurdu:" Valideynlərin baxımı ". Mən soruşdum:" Bəs sonra hansıdır? "O buyurdu:" Allah yolunda cihad etmək ". O mənə bunları söylədi. Əgər soruşsaydım, yenə əlavə edərdi.
2. Abdullah bin Ömər (ra) dedi: "Rəbbin razılığı valideynin razılığına görə, qəzəbi də atanın qəzəbinə görədir!"
Ananın baxımı
3. Bəhz b Həkim atasından, o da babasından (ra) rəvayət edir ki, mən Peyğəmbərdən r soruşdum: "Ey Allahın elçisi! Mən kimə qayğı göstərməliyəm?" Dedi: "Anana!" Yenə soruşdum: "Kimə qayğı göstərməliyəm?" Dedi: "Ana-na!" Yenə soruşdum: "Kimə qayğı göstərməliyəm?" Dedi: "Anana!" Yenə soruşdum: "Kimə qayğı göstərməliyəm?" Dedi: "Atana! Sonra da ən yaxın və ən yaxın olanlara".
4. İbn Abbas (ra) rəvayət edir ki, bir kişi onun yanına "Mən bir qadına elçi göndərdim, o isə mənə ərə gəlməkdən imtina etdi. Lakin başqa birisi ona göndərdi, ona evlənmələrinə icazə verdi. Mən də qısqanclıq üzündən qadını öldürdüm. Hərgah tövbə etsəm, qəbul olarmı? "İbn Abbas (ra) soruşdu:" Anan sağdırmı? " O: "Xeyr!" - Deyə cavab verdi. İbn Abbas (ra) dedi: "güclü və əzəmətli Allaha tövbə et və haqqıyla Ona yaxınlaş!"
(Əta ibn Yəsar deyir ki) mən gedib İbn Abbas soruşdum: "Nə üçün ondan anasının sağ olub olmadığını soruşdun?" O dedi: "Çünki mən qüdrətli və əzəmətli Allah yanında ana qayğısını çəkməkdən daha yaxşı bir əməl bilmirəm".
Babanın baxımı
5. Əbu Hureyrə (ra) rəvayət edir ki, Peyğəmbərdən r soruşdular: "Ey Allahın elçisi! Mən kimə qayğı göstərməliyəm?" Dedi: "Anana!" Yenə soruşdular: "Sonra kimə?" Dedi: "Ana-na!" Bir də soruşdular: "Sonra kimə?" Dedi: "Anana!" (Dördüncü dəfə): "Sonra kimə?" - Deyə təkrar edildikdə, dedi: "Atana!"
6. Əbu Hureyrə (ra) rəvayət edir ki, bir kişi Allahın peyğəmbərinin r yanına gəlib: "Mənə nə edərsən?" - Dedi. Peyğəmbər r: "Ananın qayğısına qal!" - Dedi. O yenə soruşdu. Peyğəmbər r: "Ananın qayğısına qal!" - Dedi. O yenə soruşdu: Peyğəmbər r: "Ananın qayğısına qal!" - Dedi. O, dördüncü dəfə soruşduqda Peyğəmbər r: "Atanın qayğısına qal!" - Dedi.
Valideynlərlə mülayim danışmaq
7. Teysələ min Məyyas izah edir, "Mən Nəcdatlarla (Nəcdat - hərurilərdən olan Necde b Amir əl-xaricinin birliyi.) Eyni fikirdə idim. Bir gün böyük günahlardan qəbul etdiyim bir günahı işlətdim, sonra da bunu ibn Ömərin (ra) dedim. İbn Ömər : (ra): "Nədir o?" - deyə soruşdu. Mən dedim: "Filan, filan işi gördük". Dedi: "Bu, böyük günahlardan deyil. Böyük günahlar doqquzdur; şirk, adam öldürmək, cihaddan qaçmaq, iffətli qadına böhtan atmaq, faiz yemək, yetimin malını yemək, məsciddə haqdan yayınmaq, (dini) məsxərəyə qoymaq və valideynlərin üzünə ağ olub onları ağlatmaq ". (Sonra) ibn Ömər (ra) mənə: "atəşdən çəkinib Cənnətə girmək istər?" Mən: "Əlbəttə!" - deyə cavab verdim. O soruşdu: "valideynlərin sağdırmı?" Dedim ki: "Tək anam həyatda!" Dedi: "Allaha and olsun! Əgər onunla mülayim danışmaq və ona yemək-içmək versən, böyük günahlardan çəkinsən, mütləq Cənnətə girəcəksən. "
Urva (ra):
"Onların hər ikisinə rəhm edərək təvazökarlıq qanadının altına al." (İsra surəsinin 24.) ayəsini izah edib demişdir: "Onların istədiyinə mane olma!"
Valideynlərə etdiklərinin əvəzini vermək
8. Əbu Hureyrə (ra) rəvayət edir ki, Peyğəmbər r belə dedi: "Uşaq ataya onun üçün etdiklərinin əvəzini (heç bir şey) də yoxdur. Yalnız onu kölə ikən alıb azad etməsi istisnadır.
9. Əbu Bürdə rəvayət (ra) deyir ki, mən bin Ömər (ra) bir yerdə idim. Yəmənli bir kişi öz anasını kürəyində daşıyaraq Kəbəni təvaf edir və belə deyirdi:
Doğrusu, anamın müti dəvəsiyəm,
Dəvə qorxudulsa da qorxmuram
Sonra kişi "Ey İbn Ömər! Bir də baxaq, anamın mənə elədiklərinin əvəzini verdim?" İbn Ömər (ra) dedi: "Xeyr! (Bu etdiyini, heç doğuş zamanı olan) bir iniltini belə yerinə keçməz
Bunun ardından ibn Ömər (ra) təvaf etdi. (Kəbəni təvaf edib bitirən kimi) İbrahim məqamına gəlib iki rükət namaz qıldı. Sonra da dedi: "Ey İbn Əbu Musa Həqiqətən, iki rükət namaz onlardan əvvəlki günahları silər."
10. Abdullah bin Amr (ra) dedi: "Bir kişi ata-anasını ağlayan qoyub Peyğəmbərin r yanına gəldi ki, hicrət (cihad) üçün ona beyət (Peyğəmbərin (Ona sa olsun!) Dəvətini qəbul edərək ona tabe və sadiq olma.) Etsin. Peyğəmbər r dedi: "Ana-atanın yanına qayıt! Onları necə ağlar qoydunsa, elə də güldür. "
11. Ummu Xanının (ra) himayəsində olan Əbu Murr izah edir, mən Əbu Hureyrə (ra) ilə bərabər onun yaşadığı yerə zil-Huleyfəyə gəldim. O, yaşadığı yerə gəlib çatdıqda yüksək səslə səsləndi: "Ay ana! Salam, Allahın rəhməti və bərəkəti (yetişsin)!" Anası dedi: "Sənə də salam olsun, Allahın rəhməti və bərəkəti (yetişsin)!" O dedi: "Sən məni körpəliyimdən tərbiyə beslediyin kimi Allah da sənə mərhəmət etsin!" Anası dedi: "Oğlum, sən mənə qocalıq düşkün çağında qayğı göstərdiyin kimi Allah da səni xeyirlə verəcək və səndən razı qalsın!"
Valideynlərin üzünə ağ olmaq
12. Əbubəkrə (ra) rəvayət edir ki, Peyğəmbər r üç dəfə dedi: "Sizə böyük günahların ən böyükləri barədə xəbər verimmi?" (Səhabələr): "Əlbəttə, ya Rəsulullah!" - Deyə cavab verdilər. O: "(Ən böyük günah) şirk, valideynlərin üzünə ağ olmaqdır, - (deyib) söykəndiyi yerdən qalxıb oturdu (və) -, yalan söz söyləməkdir" - dedi. O bunu dalbadal o qədər təkrar etdi ki, mən öz-özümə dedim: "Nə olaydı o susaydı".
13. Vərrad deyir ki, Müaviyə (ra) Muğiraya (ra) belə bir məktub yazdı: "Mənə Peyğəmbərdən r eşitdiyin hədislərdən birini yaz". Muğira (ra) mənə diktə etdi, məndə bu əllərimlə yazdım: "Həqiqətən, mən ondan eşidilər; çox sual verməyi, malı israf etməyi və söz gəzdirməyi qadağan etdi".
Valideynlərinə lənət oxuyana Allah lənət etsin
"Mən Peyğəmbərdən r soruşdum:" Güclü və böyük Allahın xoşuna gedən (ən yaxşı əməl) hansı əməldir? "O buyurdu:" Vaxtında qılınan namaz ". Mən soruşdum:" Sonra hansıdır? "O buyurdu:" Valideynlərin baxımı ". Mən soruşdum:" Bəs sonra hansıdır? "O buyurdu:" Allah yolunda cihad etmək ". O mənə bunları söylədi. Əgər soruşsaydım, yenə əlavə edərdi.
2. Abdullah bin Ömər (ra) dedi: "Rəbbin razılığı valideynin razılığına görə, qəzəbi də atanın qəzəbinə görədir!"
Ananın baxımı
3. Bəhz b Həkim atasından, o da babasından (ra) rəvayət edir ki, mən Peyğəmbərdən r soruşdum: "Ey Allahın elçisi! Mən kimə qayğı göstərməliyəm?" Dedi: "Anana!" Yenə soruşdum: "Kimə qayğı göstərməliyəm?" Dedi: "Ana-na!" Yenə soruşdum: "Kimə qayğı göstərməliyəm?" Dedi: "Anana!" Yenə soruşdum: "Kimə qayğı göstərməliyəm?" Dedi: "Atana! Sonra da ən yaxın və ən yaxın olanlara".
4. İbn Abbas (ra) rəvayət edir ki, bir kişi onun yanına "Mən bir qadına elçi göndərdim, o isə mənə ərə gəlməkdən imtina etdi. Lakin başqa birisi ona göndərdi, ona evlənmələrinə icazə verdi. Mən də qısqanclıq üzündən qadını öldürdüm. Hərgah tövbə etsəm, qəbul olarmı? "İbn Abbas (ra) soruşdu:" Anan sağdırmı? " O: "Xeyr!" - Deyə cavab verdi. İbn Abbas (ra) dedi: "güclü və əzəmətli Allaha tövbə et və haqqıyla Ona yaxınlaş!"
(Əta ibn Yəsar deyir ki) mən gedib İbn Abbas soruşdum: "Nə üçün ondan anasının sağ olub olmadığını soruşdun?" O dedi: "Çünki mən qüdrətli və əzəmətli Allah yanında ana qayğısını çəkməkdən daha yaxşı bir əməl bilmirəm".
Babanın baxımı
5. Əbu Hureyrə (ra) rəvayət edir ki, Peyğəmbərdən r soruşdular: "Ey Allahın elçisi! Mən kimə qayğı göstərməliyəm?" Dedi: "Anana!" Yenə soruşdular: "Sonra kimə?" Dedi: "Ana-na!" Bir də soruşdular: "Sonra kimə?" Dedi: "Anana!" (Dördüncü dəfə): "Sonra kimə?" - Deyə təkrar edildikdə, dedi: "Atana!"
6. Əbu Hureyrə (ra) rəvayət edir ki, bir kişi Allahın peyğəmbərinin r yanına gəlib: "Mənə nə edərsən?" - Dedi. Peyğəmbər r: "Ananın qayğısına qal!" - Dedi. O yenə soruşdu. Peyğəmbər r: "Ananın qayğısına qal!" - Dedi. O yenə soruşdu: Peyğəmbər r: "Ananın qayğısına qal!" - Dedi. O, dördüncü dəfə soruşduqda Peyğəmbər r: "Atanın qayğısına qal!" - Dedi.
Valideynlərlə mülayim danışmaq
7. Teysələ min Məyyas izah edir, "Mən Nəcdatlarla (Nəcdat - hərurilərdən olan Necde b Amir əl-xaricinin birliyi.) Eyni fikirdə idim. Bir gün böyük günahlardan qəbul etdiyim bir günahı işlətdim, sonra da bunu ibn Ömərin (ra) dedim. İbn Ömər : (ra): "Nədir o?" - deyə soruşdu. Mən dedim: "Filan, filan işi gördük". Dedi: "Bu, böyük günahlardan deyil. Böyük günahlar doqquzdur; şirk, adam öldürmək, cihaddan qaçmaq, iffətli qadına böhtan atmaq, faiz yemək, yetimin malını yemək, məsciddə haqdan yayınmaq, (dini) məsxərəyə qoymaq və valideynlərin üzünə ağ olub onları ağlatmaq ". (Sonra) ibn Ömər (ra) mənə: "atəşdən çəkinib Cənnətə girmək istər?" Mən: "Əlbəttə!" - deyə cavab verdim. O soruşdu: "valideynlərin sağdırmı?" Dedim ki: "Tək anam həyatda!" Dedi: "Allaha and olsun! Əgər onunla mülayim danışmaq və ona yemək-içmək versən, böyük günahlardan çəkinsən, mütləq Cənnətə girəcəksən. "
Urva (ra):
"Onların hər ikisinə rəhm edərək təvazökarlıq qanadının altına al." (İsra surəsinin 24.) ayəsini izah edib demişdir: "Onların istədiyinə mane olma!"
Valideynlərə etdiklərinin əvəzini vermək
8. Əbu Hureyrə (ra) rəvayət edir ki, Peyğəmbər r belə dedi: "Uşaq ataya onun üçün etdiklərinin əvəzini (heç bir şey) də yoxdur. Yalnız onu kölə ikən alıb azad etməsi istisnadır.
9. Əbu Bürdə rəvayət (ra) deyir ki, mən bin Ömər (ra) bir yerdə idim. Yəmənli bir kişi öz anasını kürəyində daşıyaraq Kəbəni təvaf edir və belə deyirdi:
Doğrusu, anamın müti dəvəsiyəm,
Dəvə qorxudulsa da qorxmuram
Sonra kişi "Ey İbn Ömər! Bir də baxaq, anamın mənə elədiklərinin əvəzini verdim?" İbn Ömər (ra) dedi: "Xeyr! (Bu etdiyini, heç doğuş zamanı olan) bir iniltini belə yerinə keçməz
Bunun ardından ibn Ömər (ra) təvaf etdi. (Kəbəni təvaf edib bitirən kimi) İbrahim məqamına gəlib iki rükət namaz qıldı. Sonra da dedi: "Ey İbn Əbu Musa Həqiqətən, iki rükət namaz onlardan əvvəlki günahları silər."
10. Abdullah bin Amr (ra) dedi: "Bir kişi ata-anasını ağlayan qoyub Peyğəmbərin r yanına gəldi ki, hicrət (cihad) üçün ona beyət (Peyğəmbərin (Ona sa olsun!) Dəvətini qəbul edərək ona tabe və sadiq olma.) Etsin. Peyğəmbər r dedi: "Ana-atanın yanına qayıt! Onları necə ağlar qoydunsa, elə də güldür. "
11. Ummu Xanının (ra) himayəsində olan Əbu Murr izah edir, mən Əbu Hureyrə (ra) ilə bərabər onun yaşadığı yerə zil-Huleyfəyə gəldim. O, yaşadığı yerə gəlib çatdıqda yüksək səslə səsləndi: "Ay ana! Salam, Allahın rəhməti və bərəkəti (yetişsin)!" Anası dedi: "Sənə də salam olsun, Allahın rəhməti və bərəkəti (yetişsin)!" O dedi: "Sən məni körpəliyimdən tərbiyə beslediyin kimi Allah da sənə mərhəmət etsin!" Anası dedi: "Oğlum, sən mənə qocalıq düşkün çağında qayğı göstərdiyin kimi Allah da səni xeyirlə verəcək və səndən razı qalsın!"
Valideynlərin üzünə ağ olmaq
12. Əbubəkrə (ra) rəvayət edir ki, Peyğəmbər r üç dəfə dedi: "Sizə böyük günahların ən böyükləri barədə xəbər verimmi?" (Səhabələr): "Əlbəttə, ya Rəsulullah!" - Deyə cavab verdilər. O: "(Ən böyük günah) şirk, valideynlərin üzünə ağ olmaqdır, - (deyib) söykəndiyi yerdən qalxıb oturdu (və) -, yalan söz söyləməkdir" - dedi. O bunu dalbadal o qədər təkrar etdi ki, mən öz-özümə dedim: "Nə olaydı o susaydı".
13. Vərrad deyir ki, Müaviyə (ra) Muğiraya (ra) belə bir məktub yazdı: "Mənə Peyğəmbərdən r eşitdiyin hədislərdən birini yaz". Muğira (ra) mənə diktə etdi, məndə bu əllərimlə yazdım: "Həqiqətən, mən ondan eşidilər; çox sual verməyi, malı israf etməyi və söz gəzdirməyi qadağan etdi".
Valideynlərinə lənət oxuyana Allah lənət etsin
