..:::::::..İmaMın əSasLarI..:::::::::..(II)
Allahın əmri ondan ibarətdir ki, istər üsul, istərsə də fəri məsələlərdə ixtilaf olduqda Quran və Sünnəyə qayıtmaq lazımdır. Uca Allah buyurur: "İxtilafa düşdüyünüz şeylər barəsində hökm vermək ancaq Allaha aiddir” (əş-Şura, 10).
Kitab və Sünnənin buyurduğu və səhih olduğunu dediyi hər şey haqdır. Bu baxımdan Uca Allah buyurur: "...əgərvAllaha və axirət gününə iman gətirirsinizsə...”, yəni ixtilaf baş verdiyi zaman Quran və Sünnəyə qayıtmayan kəs Allaha və axirət gününə iman gətirmiş sayılmır. Uca Allahın: "bu daha yaxşı...”–sözündə Kitab və Sünnənin hökmü "nəticə etibarı ilə daha yaxşıdır”, yəni bunu edənin aqibəti daha yaxşı olacaqdır. Mücahid demişdir: yəni aqibət etibarı ilə bu daha yaxın mənadadır (İbn Kəsir, "Təfsir əl-Quran əl-Əzim").
Quranda Kitab və Sünnədən yapışmağa dair dəlillər çoxdur.
Sünnədən olan dəlillərə gəlincə: İmam Muslim Əbu Hureyradan (r.a) Peyğəmbərin (s.a.s) belə dediyini rəvayət etmişdir: "Allah sizdəki üç şeyə razı qalır, üç şeyə isə qəzəblənir: sizin yalnız Allaha ibadət edib Ona heç nəyi şərik qoşmamağınızdan, Allahın ipindən möhkəm yapışaraq parçalanmamağınızdan və rəhbərlərinizə nəsihət etməyinizdən razı qalır, üç şeyə isə–dedi-qoduya, çoxlu sual verməyə və malı israf etməyə qəzəblənir” ("Səhih Muslim", 1715).
Cabirdən (r.a) Peyğəmbərin (s.a.s) belə dediyi rəvayət olunur: "Özümdən sonra sizə iki şeyi qoyub gedirəm ki, onlardan yapışsanız, əsla yolunuzu azmazsınız: Allahın Kitabı və mənim yolum” ("Muvatta Malik", 2/899).
Həmçinin, Peyğəmbər (s.a.s) demişdir: "Sizi aydın bir yol üzərində buraxıb gedirəm. O yolun gecəsi gündüz kimidir, həmin yoldan yalnız həlak olacaq kimsələr azarlar” ("Səhih İbn Macə", 1/6).
İrbad ibn Səriyədən rəvayət olunan hədisdə Peyğəmbər (s.a.s) demişdir: "Məndən sonra mənim və hidayət üzərində olan raşidi xəlifələrin yolu ilə gedin, bu yoldan arxa dişlərinizlə möhkəmcə yapışın” ("Müsnəd Əhməd", 4/127-129; "Sünən ət-Tirmizi", 7/438).
Peyğəmbərimiz (s.a.s) onun yoluna tabe olan kəslərə hər bir imanlı kəsin amalı olan Cənnəti verəcəyi ilə müjdələmişdir. Bu müjdə Əbu Hureyradan rəvayət olunan hədisdə bildirilir. Peyğəmbər (s.a.s) həmin hədisdə demişdir: "Qarşı çıxanlardan başqa bütün ümmətim Cənnətə girəcəkdir.” Soruşdular: "Ey Allahın rəsulu, qarşı çıxanlar kimlərdir?” O buyurdu: "Mənə tabe olanlar Cənnətə daxil olacaq, mənə asi olanlar isə qarşı çıxanlardır” ("Səhih əl-Buxari", 7280).
Sünnədən üz döndərmək isə dində yol verilən bidətlər və yeniliklər səbəbindən Peyğəmbərin (s.a.s) əmrinə müxalif olmaqdan daha böyükdür. Məlumdur ki, nicata çatan firqə Peyğəmbərin (s.a.s) və səhabələrinin yolunu camaat şəklində tutub gedənlərdir. Ubey ibn Kəb demişdir: "Sünnəni və yolu tutub gedin, çünki sünnə ilə gedərək Mərhəmətli Allahı xatırlayıb gözləri yaşaran hər kəsə Cəhənnəm odu toxunmaz. Sünnə və yol üzərində riayət etmək, onun üzərində ictihad və ixtilaf etməkdən daha əfzəldir”.
Saleh əs-Suheymi
Abdur-Rəzzaq əl-Bədr
İbrahim ər-Ruheyli
"Quran və Sünnə işığında İslamın əsaslarrəhbərlərə şəriətə uyğun şəkildə itaət edin. Əgər bir şey haqqında mübahisə etsəniz, Allaha və Axirət gününə inanırsınızsa, Allaha və Onun Elçisinə müraciət edin. Bu, sizin üçün daha xeyirli və nəticə etibarilə daha yaxşıdır” (ən-Nisa, 59
Hafiz İbn Kəsir demişdir: "Allaha itaət edin–yəni Onun Kitabına, elçisinə itaət edin–yəni Sünnəsinə tabe olun, aranızdakı əmr sahiblərinə itaət edin–yəni asilikdən başqa hər bir məsələdə onlara tabe olun. Belə ki Xaliqə qarşı asilikdə məxluqa tabe olunmaz. O, həmçinin buyurur: "Əgər bir şey haqqında mübahisə etsəniz... Allaha və Onun Elçisinə müraciət edin”. Mücahid demişdir: "Yəni Allahın kitabı və rəsulunun sünnəsi ilə”.
Allahın əmri ondan ibarətdir ki, istər üsul, istərsə də fəri məsələlərdə ixtilaf olduqda Quran və Sünnəyə qayıtmaq lazımdır. Uca Allah buyurur: "İxtilafa düşdüyünüz şeylər barəsində hökm vermək ancaq Allaha aiddir” (əş-Şura, 10).
Kitab və Sünnənin buyurduğu və səhih olduğunu dediyi hər şey haqdır. Bu baxımdan Uca Allah buyurur: "...əgərvAllaha və axirət gününə iman gətirirsinizsə...”, yəni ixtilaf baş verdiyi zaman Quran və Sünnəyə qayıtmayan kəs Allaha və axirət gününə iman gətirmiş sayılmır. Uca Allahın: "bu daha yaxşı...”–sözündə Kitab və Sünnənin hökmü "nəticə etibarı ilə daha yaxşıdır”, yəni bunu edənin aqibəti daha yaxşı olacaqdır. Mücahid demişdir: yəni aqibət etibarı ilə bu daha yaxın mənadadır (İbn Kəsir, "Təfsir əl-Quran əl-Əzim").
Quranda Kitab və Sünnədən yapışmağa dair dəlillər çoxdur.
Sünnədən olan dəlillərə gəlincə: İmam Muslim Əbu Hureyradan (r.a) Peyğəmbərin (s.a.s) belə dediyini rəvayət etmişdir: "Allah sizdəki üç şeyə razı qalır, üç şeyə isə qəzəblənir: sizin yalnız Allaha ibadət edib Ona heç nəyi şərik qoşmamağınızdan, Allahın ipindən möhkəm yapışaraq parçalanmamağınızdan və rəhbərlərinizə nəsihət etməyinizdən razı qalır, üç şeyə isə–dedi-qoduya, çoxlu sual verməyə və malı israf etməyə qəzəblənir” ("Səhih Muslim", 1715).
Cabirdən (r.a) Peyğəmbərin (s.a.s) belə dediyi rəvayət olunur: "Özümdən sonra sizə iki şeyi qoyub gedirəm ki, onlardan yapışsanız, əsla yolunuzu azmazsınız: Allahın Kitabı və mənim yolum” ("Muvatta Malik", 2/899).
Həmçinin, Peyğəmbər (s.a.s) demişdir: "Sizi aydın bir yol üzərində buraxıb gedirəm. O yolun gecəsi gündüz kimidir, həmin yoldan yalnız həlak olacaq kimsələr azarlar” ("Səhih İbn Macə", 1/6).
İrbad ibn Səriyədən rəvayət olunan hədisdə Peyğəmbər (s.a.s) demişdir: "Məndən sonra mənim və hidayət üzərində olan raşidi xəlifələrin yolu ilə gedin, bu yoldan arxa dişlərinizlə möhkəmcə yapışın” ("Müsnəd Əhməd", 4/127-129; "Sünən ət-Tirmizi", 7/438).
Peyğəmbərimiz (s.a.s) onun yoluna tabe olan kəslərə hər bir imanlı kəsin amalı olan Cənnəti verəcəyi ilə müjdələmişdir. Bu müjdə Əbu Hureyradan rəvayət olunan hədisdə bildirilir. Peyğəmbər (s.a.s) həmin hədisdə demişdir: "Qarşı çıxanlardan başqa bütün ümmətim Cənnətə girəcəkdir.” Soruşdular: "Ey Allahın rəsulu, qarşı çıxanlar kimlərdir?” O buyurdu: "Mənə tabe olanlar Cənnətə daxil olacaq, mənə asi olanlar isə qarşı çıxanlardır” ("Səhih əl-Buxari", 7280).
Sünnədən üz döndərmək isə dində yol verilən bidətlər və yeniliklər səbəbindən Peyğəmbərin (s.a.s) əmrinə müxalif olmaqdan daha böyükdür. Məlumdur ki, nicata çatan firqə Peyğəmbərin (s.a.s) və səhabələrinin yolunu camaat şəklində tutub gedənlərdir. Ubey ibn Kəb demişdir: "Sünnəni və yolu tutub gedin, çünki sünnə ilə gedərək Mərhəmətli Allahı xatırlayıb gözləri yaşaran hər kəsə Cəhənnəm odu toxunmaz. Sünnə və yol üzərində riayət etmək, onun üzərində ictihad və ixtilaf etməkdən daha əfzəldir”.
Saleh əs-Suheymi
Abdur-Rəzzaq əl-Bədr
İbrahim ər-Ruheyli
"Quran və Sünnə işığında İslamın əsaslar).
Kitab və Sünnənin buyurduğu və səhih olduğunu dediyi hər şey haqdır. Bu baxımdan Uca Allah buyurur: "...əgərvAllaha və axirət gününə iman gətirirsinizsə...”, yəni ixtilaf baş verdiyi zaman Quran və Sünnəyə qayıtmayan kəs Allaha və axirət gününə iman gətirmiş sayılmır. Uca Allahın: "bu daha yaxşı...”–sözündə Kitab və Sünnənin hökmü "nəticə etibarı ilə daha yaxşıdır”, yəni bunu edənin aqibəti daha yaxşı olacaqdır. Mücahid demişdir: yəni aqibət etibarı ilə bu daha yaxın mənadadır (İbn Kəsir, "Təfsir əl-Quran əl-Əzim").
Quranda Kitab və Sünnədən yapışmağa dair dəlillər çoxdur.
Sünnədən olan dəlillərə gəlincə: İmam Muslim Əbu Hureyradan (r.a) Peyğəmbərin (s.a.s) belə dediyini rəvayət etmişdir: "Allah sizdəki üç şeyə razı qalır, üç şeyə isə qəzəblənir: sizin yalnız Allaha ibadət edib Ona heç nəyi şərik qoşmamağınızdan, Allahın ipindən möhkəm yapışaraq parçalanmamağınızdan və rəhbərlərinizə nəsihət etməyinizdən razı qalır, üç şeyə isə–dedi-qoduya, çoxlu sual verməyə və malı israf etməyə qəzəblənir” ("Səhih Muslim", 1715).
Cabirdən (r.a) Peyğəmbərin (s.a.s) belə dediyi rəvayət olunur: "Özümdən sonra sizə iki şeyi qoyub gedirəm ki, onlardan yapışsanız, əsla yolunuzu azmazsınız: Allahın Kitabı və mənim yolum” ("Muvatta Malik", 2/899).
Həmçinin, Peyğəmbər (s.a.s) demişdir: "Sizi aydın bir yol üzərində buraxıb gedirəm. O yolun gecəsi gündüz kimidir, həmin yoldan yalnız həlak olacaq kimsələr azarlar” ("Səhih İbn Macə", 1/6).
İrbad ibn Səriyədən rəvayət olunan hədisdə Peyğəmbər (s.a.s) demişdir: "Məndən sonra mənim və hidayət üzərində olan raşidi xəlifələrin yolu ilə gedin, bu yoldan arxa dişlərinizlə möhkəmcə yapışın” ("Müsnəd Əhməd", 4/127-129; "Sünən ət-Tirmizi", 7/438).
Peyğəmbərimiz (s.a.s) onun yoluna tabe olan kəslərə hər bir imanlı kəsin amalı olan Cənnəti verəcəyi ilə müjdələmişdir. Bu müjdə Əbu Hureyradan rəvayət olunan hədisdə bildirilir. Peyğəmbər (s.a.s) həmin hədisdə demişdir: "Qarşı çıxanlardan başqa bütün ümmətim Cənnətə girəcəkdir.” Soruşdular: "Ey Allahın rəsulu, qarşı çıxanlar kimlərdir?” O buyurdu: "Mənə tabe olanlar Cənnətə daxil olacaq, mənə asi olanlar isə qarşı çıxanlardır” ("Səhih əl-Buxari", 7280).
Sünnədən üz döndərmək isə dində yol verilən bidətlər və yeniliklər səbəbindən Peyğəmbərin (s.a.s) əmrinə müxalif olmaqdan daha böyükdür. Məlumdur ki, nicata çatan firqə Peyğəmbərin (s.a.s) və səhabələrinin yolunu camaat şəklində tutub gedənlərdir. Ubey ibn Kəb demişdir: "Sünnəni və yolu tutub gedin, çünki sünnə ilə gedərək Mərhəmətli Allahı xatırlayıb gözləri yaşaran hər kəsə Cəhənnəm odu toxunmaz. Sünnə və yol üzərində riayət etmək, onun üzərində ictihad və ixtilaf etməkdən daha əfzəldir”.
Saleh əs-Suheymi
Abdur-Rəzzaq əl-Bədr
İbrahim ər-Ruheyli
"Quran və Sünnə işığında İslamın əsaslarrəhbərlərə şəriətə uyğun şəkildə itaət edin. Əgər bir şey haqqında mübahisə etsəniz, Allaha və Axirət gününə inanırsınızsa, Allaha və Onun Elçisinə müraciət edin. Bu, sizin üçün daha xeyirli və nəticə etibarilə daha yaxşıdır” (ən-Nisa, 59
Hafiz İbn Kəsir demişdir: "Allaha itaət edin–yəni Onun Kitabına, elçisinə itaət edin–yəni Sünnəsinə tabe olun, aranızdakı əmr sahiblərinə itaət edin–yəni asilikdən başqa hər bir məsələdə onlara tabe olun. Belə ki Xaliqə qarşı asilikdə məxluqa tabe olunmaz. O, həmçinin buyurur: "Əgər bir şey haqqında mübahisə etsəniz... Allaha və Onun Elçisinə müraciət edin”. Mücahid demişdir: "Yəni Allahın kitabı və rəsulunun sünnəsi ilə”.
Allahın əmri ondan ibarətdir ki, istər üsul, istərsə də fəri məsələlərdə ixtilaf olduqda Quran və Sünnəyə qayıtmaq lazımdır. Uca Allah buyurur: "İxtilafa düşdüyünüz şeylər barəsində hökm vermək ancaq Allaha aiddir” (əş-Şura, 10).
Kitab və Sünnənin buyurduğu və səhih olduğunu dediyi hər şey haqdır. Bu baxımdan Uca Allah buyurur: "...əgərvAllaha və axirət gününə iman gətirirsinizsə...”, yəni ixtilaf baş verdiyi zaman Quran və Sünnəyə qayıtmayan kəs Allaha və axirət gününə iman gətirmiş sayılmır. Uca Allahın: "bu daha yaxşı...”–sözündə Kitab və Sünnənin hökmü "nəticə etibarı ilə daha yaxşıdır”, yəni bunu edənin aqibəti daha yaxşı olacaqdır. Mücahid demişdir: yəni aqibət etibarı ilə bu daha yaxın mənadadır (İbn Kəsir, "Təfsir əl-Quran əl-Əzim").
Quranda Kitab və Sünnədən yapışmağa dair dəlillər çoxdur.
Sünnədən olan dəlillərə gəlincə: İmam Muslim Əbu Hureyradan (r.a) Peyğəmbərin (s.a.s) belə dediyini rəvayət etmişdir: "Allah sizdəki üç şeyə razı qalır, üç şeyə isə qəzəblənir: sizin yalnız Allaha ibadət edib Ona heç nəyi şərik qoşmamağınızdan, Allahın ipindən möhkəm yapışaraq parçalanmamağınızdan və rəhbərlərinizə nəsihət etməyinizdən razı qalır, üç şeyə isə–dedi-qoduya, çoxlu sual verməyə və malı israf etməyə qəzəblənir” ("Səhih Muslim", 1715).
Cabirdən (r.a) Peyğəmbərin (s.a.s) belə dediyi rəvayət olunur: "Özümdən sonra sizə iki şeyi qoyub gedirəm ki, onlardan yapışsanız, əsla yolunuzu azmazsınız: Allahın Kitabı və mənim yolum” ("Muvatta Malik", 2/899).
Həmçinin, Peyğəmbər (s.a.s) demişdir: "Sizi aydın bir yol üzərində buraxıb gedirəm. O yolun gecəsi gündüz kimidir, həmin yoldan yalnız həlak olacaq kimsələr azarlar” ("Səhih İbn Macə", 1/6).
İrbad ibn Səriyədən rəvayət olunan hədisdə Peyğəmbər (s.a.s) demişdir: "Məndən sonra mənim və hidayət üzərində olan raşidi xəlifələrin yolu ilə gedin, bu yoldan arxa dişlərinizlə möhkəmcə yapışın” ("Müsnəd Əhməd", 4/127-129; "Sünən ət-Tirmizi", 7/438).
Peyğəmbərimiz (s.a.s) onun yoluna tabe olan kəslərə hər bir imanlı kəsin amalı olan Cənnəti verəcəyi ilə müjdələmişdir. Bu müjdə Əbu Hureyradan rəvayət olunan hədisdə bildirilir. Peyğəmbər (s.a.s) həmin hədisdə demişdir: "Qarşı çıxanlardan başqa bütün ümmətim Cənnətə girəcəkdir.” Soruşdular: "Ey Allahın rəsulu, qarşı çıxanlar kimlərdir?” O buyurdu: "Mənə tabe olanlar Cənnətə daxil olacaq, mənə asi olanlar isə qarşı çıxanlardır” ("Səhih əl-Buxari", 7280).
Sünnədən üz döndərmək isə dində yol verilən bidətlər və yeniliklər səbəbindən Peyğəmbərin (s.a.s) əmrinə müxalif olmaqdan daha böyükdür. Məlumdur ki, nicata çatan firqə Peyğəmbərin (s.a.s) və səhabələrinin yolunu camaat şəklində tutub gedənlərdir. Ubey ibn Kəb demişdir: "Sünnəni və yolu tutub gedin, çünki sünnə ilə gedərək Mərhəmətli Allahı xatırlayıb gözləri yaşaran hər kəsə Cəhənnəm odu toxunmaz. Sünnə və yol üzərində riayət etmək, onun üzərində ictihad və ixtilaf etməkdən daha əfzəldir”.
Saleh əs-Suheymi
Abdur-Rəzzaq əl-Bədr
İbrahim ər-Ruheyli
"Quran və Sünnə işığında İslamın əsaslar).
