Hz. Fatimə`nin ölümü barədə məlumat verərdiniz və xahiş edirəm deyərdiniz nəyə görə onun məzarının yeri bilinmir?
Hz. Muhamməd (sallallahu aleyhi və səlləm)`ın nəsilinin onunla davam etdiyi ən kiçik qızı. Müsəlmanların dördüncü xəlifəsi "elmin qapısı" Hz. Ali (Allah ondan razı olsun)`ın xanımı. Kərbəlada zülmə boyun əyməyib başqaldırı ruhunu özündən sonra gələn möminlərə miras buraxan "cənnət gənclərinin əfəndisi", Hz. Hüseyin (Allah ondan razı olsun)'in və Kərbəlada əsir edildikdən sonra Kufə küçələrində nümayiş edilən, Yezidin sarayında etdiyi təsir edici nitqi ilə xalqı hiddətə, Yezidi isə özünə tabe olacaq duruma gətirən Peyğəmbər nəvəsi Hz. Zeynəb (r.a.)`in anası. Hz. Peyğəmbər`in,
"Dünyadakı ən yaxşı dörd qadın bunlardır: Məryəm, Asiye, Xədicə və Fâtımə"
buyurduğu "aləmlərin qadınlarının ən böyüyü". Peyğəmbər`imizin Zeynəb, Ruqiyyə və Ümmü Gülsümdən sonra dördüncü və ən kiçik qızı. Doğum tarixi ixtilaflı olub (605, 609, 615) illərində dünyaya gəldiyinə dair müxtəlif rəvâyətlər və görüşlər vardır. Hicri II. Miladi 633. ildə Mədinədə Məscid-i Nəbəvî'yə bitişik otağında vəfât edən Hz. Fâtımə’nin qəbiri mövzusunda da üç dəyişik görüş vardır: Cennetü'l-Bakî' ,Akil'in evinin həyəti, Hz. Abbas`ın daha sonra tikilən türbəsi. Ancaq bu gün qəbûl edilən yer Cennetü'l Bakî'dir.
Vakıdi deyir ki,mən, Abdurrahman bin Əbil-Məvaliyədən:Hamı Fatimeyi-Zəhranın qəbri "Baqi" dədir-deyir,deyə soruşdum.O da:"Xeyir,Fatimeyi-Zəhra Aqilin evinin küncünə dəfn edildi və onun qəbri ilə yolun arası 7 arşın qədərdir."-deyə cavab verdi.(Buğyətüt-Talib fi Tərcəməti Tuhfətir-Rağıb, Hacı Zihni əfəndi, s.16)
Başqa bir rəvâyətə görə də Hz.Fatimeyi-Zəhranın qəbri Hz.Peyğəmbər`in(Allah`ın Salâmı və Salâtı Onun üzərinə olsun) əmisi Hz. Abbas bin Əbdül Muttalibin(radıyallahu anh) türbəsinin içindədir.Bu gün "Cənnətül-Baqi" qəbiristanlığını ziyarət edənlər Hz.Fatimə`nin ruhuna "Fatihəyi-Şərifi" oxuyurlar ki,bu da rəvâyətin dəlilidir
Bir rəvâyətə görə də Hz.Fatimeyi-Zəhranın qəbri Hz.Peyğəmbərin(s.a.s) otağının şimal tərəfindədir.Bu səbəbdən Türk millətinin fəxr etdiyi böyük alim mərhum Zihin Əfəndi öz əsərində:"Hz.Fatime`nin qəbri-şərifinin Rövza yaxınlığında olduğu məşhurdur."-deyə qeyd etmişdir.(Buğyətüt-Talib fi Tərcəməti Tuhfətir-Rağıb, Hacı Zihni əfəndi, s.16)
Doğrusunu Allah bilir Hz. Fatimə`nin qəbri-şərifini Yazıcı-Zadə bu şəkildə təsvir etməkdədir. (Hz. Fatimə`nin qəbri haqqında təfsilatı ilə:Miratı Mədinə,Əyyub Sabri Paşa c.2, s.996-997
Cənab-ı Fatıma bir nurdur şəms-i risaləttən,
Gerbar-ı asitan-ı ismətin kıl tutya ayne,
Tevessüllədir iclalinə üz sürmədən əvvəl,
Nə mümkün daxil olmak hizmət-i Sultan-ı Gevnəyn`ə
Digər qadınlardan hər baxımdan üstün olan Hz. Fâtımə’nin bir çox ləqəbi vardır ki ,bunların hər biri onun üstün məziyyətlərini göstərməkdədir: Hz. Fâtımə’nin üzü parlaq olduğu üçün saf, aydın, ay kimi parlaq mənasını verən "Zəhra"; yalnız Hz. Məryəm və Fâtımə’yə ,qadınların xüsusi hallarından azad tutulduqları üçün bənzəri bulunmaz anlamında "Bətül"; digər Fâtımə’lərdən ayrılması üçün ulu mənasını verən "Kübra"; oğullarıyla tanınması üçün "Ümmü Həsən", "Ümmü Hüseyn", "Ümmü Muhsin"; Hz. Peyğəmbər`in qızı olduğundan dolayı "Bint-i Rəsul"; Bədir və Huneyn döyüşlərində aktiv olduğu üçün "Bədir və Huneyn Hurisi"; ağırbaşlılığı(ciddiliyi) səbəbiylə qadınların əfəndisi mənasında "Seyyid-i Nisâ"; Gözəlliyi və təmizliyi səbəbiylə "İnsanların Hurisi"; atasına çox bənzədiyinə görə atasının qızı mənasını verən "Bint-i Ebiha"; atasına bir ana şəfqətiylə düşkün olduğuna görə atasının anası mənasındakı "Ümmü Ebiha"; ağıllı və qavrayışlı olduğundan "Zekiyye"; bərəkətli, uğurlu, qüvvətli və müqəddəs olduğuna işarə üçün "Məymunə", itâətli və təvazökarlığından ötəri "Râziyyə"; və hər kəs tərəfindən sevildiyi, insanlarla olan münasibətində kimsəni incidib gücəndirməyəcək qədər diqqətli olduğundan ötəri ona "Marziyyə" deyilmişdir. Ən çox istifadə ediləni isə "Zəhrâ"dır.
Hz. Peyğəmbər`in(Allah`ın Salâmı və Salâtı onun üzərinə olsun) risâlətinin beşinci ilində, hicrətdən səkkiz il əvvəl Məkkə`də dünyaya gələn Hz. Fâtımə’nin doğum müjdəsini Rəsulullah bu cümlələriylə verirdi:
"İşdə indi vəhy mələyi mənə gəldi və bu doğan uşağı təbirk etdi. Allah ona Fâtımə adını verdi."
Câhiliyyə ənənəsində qız uşağı böyük bir utanc vəsiləsi sayılıb ataların yüzünü qızardan və buna görə diri diri torpağa basdırıldığı bir zamanda Hz. Fâtımə’nin doğum müjdəsi eyni zamanda qadınların qurtuluş müjdəsi olurdu. Hz. Fâtımə’ni dünyaya gətirən Hz. Xədicə (Allah onda razı olsun) ilə Hz. Peyğəmbər(s.a.v)`in soyu yeddinci ataları Qâlib oğulu Lüveys`də birləşir. Anasını kiçik yaşda itirən Fâtımə radıyallahu anhâ digər qardaşları kimi atasının sonrakı xanımlarını ana qəbûl etdi. Ancaq öz anasının şəfqətindən məhrum qalan Fâtımə ilə atası arasında daha sevgi və şəfqət dolu bir yaxınlıq doğuldu. Allah Rəsulu (aleyhissalâtu vesselâm) qızına atalıq yanında ana şəfqətini də göstərmək durumunda idi və bunu ən yaxşı şəkildə yerinə yetirdi. Atasıyla Fâtımə’nin arasındakı mehribanlığın digər səbəblərindən biri də Hz. Peyğəmbər`in digər uşaqlarının ard arda vəfât etmələridir; Peyğəmbər`imiz digər uşaqlarının ağrısını, sevgi və həsrətini Fâtımədə toplamışdı. (Ana-ata bir qardaşları Qâsım iki, Abdullah üç, Zeynəb otuz, Ruqiyyə iyirmi bir; Ümmü Gülsüm(Allah onlardan razı olsun) iyirmi altı yaşlarında Fâtımə’dən əvvəl vəfât etmişdilər). Ayrıca Hz. Peyğəmbər`in soyunun Fâtımə ilə davam etməsi də atasının yanında Fâtımə’yə ayrı bir dəyər qazandırırdı. Amma Fâtımə’ni "Seyyid-i Nisâ" edən səbəblər yalnız bunlar deyildi. O qısacıq ömüründə İslâm qadınına nümunə olacaq çətinlikli və əziyyətli bir həyat sürdü.
Hz. Fâtımə radıyallahu anhâ uşaqlığını İslâm`ın ən zəif, müsəlmanların ən çox əzildiyi bir mühitdə Hz. Xədicə radıyallahu anhâ kimi bir ananın tərbiyəsi altında keçirdi. Atasının və müsəlmanların çəkdiyi ağrılara,acılara ən az onlar qədər o da ortaq oldu. Atası evdən çıxıb İslâmı təbliğ edərkən o ya narahatlıq içində ümidlə qorxu qarışıq bir hislə qapıda gözləyər ya da atasını addım-addım izləyər və onu qorumağa çalışardı. Bir gün Hz. Peyğəmbər(Aleyhissalâtü Vesselâm) Məscid-i Haram`a getmiş və oradakı topluluğa İslâmı anladırdı. Lakin qarşısında olan câhiliyyə mənsubları öz nizamlarını təhdid edən bu səsi boğmaq üçün toplanmış və Hz. Peyğəmbər`ə hər cür təhqir edərək hücum etmişdilər. Atasının döyülüşünü bir kənardan qorxuyla izləyən Fâtımə müşriklərin dağılmasından sonra qanlar içindəki atasını götürüb evə aparmış və bir ana şəfqətiylə yaralarını sarımışdı. Buna bənzər nə qədər hadisələrin içində bişən Fâtımə sanki gələcəyin Hz. Fâtımə`si olmağa hazırlanırdı. Yenə bir gün Hz. Peyğəmbər aleyhissalâtu vesselam Məscid-i Haramda səcdə halındaykən müşriklər hər zamanki vəhşilikləriylə dəvə bağırsaqlarını və içalatını başına ataraq qəhqəhələrlə əylənərkən, Fâtımə radıyallahu anhâ o pislikləri öz əlləriylə təmizləyər və atasını götürüb evə aparar. Hz. Peyğəmbər Fâtıməyə həm atalıq həm analıq edərkən Fâtımə də o məşəqqətli mühitdə həm "atasının qızı" həm də "atasının anası" olmuşdur.
Hz. Peyğəmbər`lə qızı arasındakı əlaqələr eyni zamanda yaşadıqları cəmiyyətin ənənələrini də yerlə bir edirdi. Bir tərəfdən; "Özünə qız uşağı müjdələnildiyi zaman ataların üzləri utancdan qapqara kəsilərkən", qız uşağı oldu deyə dostlarının yüzünə baxa bilməyən atalar gizlicə səhraya aparıb bu uşaqları diri diri torpağa basdırarkən, Hz. Peyğəmbər aleyhissalâtu vesselam qızının doğum müjdəsini alınca sevincdən üzü aydınlanmış və bu müjdəni dostlarına şəxsən özü elan etmişdi. Câhiliyyədə soy, mütləq oğlan vasitəsilə davam edərkən Hz. Peyğəmbər`in soyu qızı Fâtımə radıyallahu anhâ ilə davam etmiş və uca Allah Câhiliyyənin bu ənənəsini şəxsən Rəsulullah aleyhissalâtu vesselam vasitəsilə yox etmişdir. Peyğəmbər`imizin oğulu Abdullah da vəfât edincə Câhiliyyə mənsubları "Muhamməd`in soyu kəsildi" deyə sevinib "o artıq ebter, yəni soyu kəsikdir" deyə Peyğəmbər`imizə lağ etdiklərində onu şəxsən uca Allah müdafiə etmiş və Peyğəmbər`i təsəlli edən Kövsər sûrəsi nazil olmuşdur:
''Biz sənə kövsəri verdik. O halda namaz qıl, qurban kəs. Sənin şanın ucadır. Əsl ebter isə o (sənə ebter deyən) dur."
Buradakı "kövsər"i İslâm alimləri Peyğəmbər`imizin hədislərindən yola çıxaraq "bol xeyr", "sonsuz", "saysız ümmət", "çox səhabə", "şəfaət" mənalarında təfsir etmişlər, ayrıca "kövsər" sözüylə Hz. Fâtımə`nin nəzərdə tutulduğunu da bildirmişlər.
Hz. Peyğəmbər qızına o qədər şəfqətli idi ki onu əllərindən və üzündən öpərdi. Halbuki o cəmiyyətdə bir atanın qızının Alindən öpməsi bir tərəfə ,oğlanlar belə öpülməzdi, ayıb idi. "Mənim on uşağım var ,daha bir dəfə öpmüş deyiləm" deyən insanların yaşadığı bir cəmiyyətdə qadını diri diri basdırılmaqdan Ali öpülən bir mövqeyə yüksəldən də yenə Hz. Peyğəmbər`in gətirdiyi İslâm idi.(Allah`ım,Salâm və Salâtın Onun üzərinə olsun.Bizi O`nun sünnətinə tabe olub da şəfaətinə məzhər olanlardan eylə.).
Rəsulullah qızını anladarkən "Atasının anası", "Atan sənə fədâ olsun", "Aləmlərin qadınlarının ulusu", "Fâtıməni xoşnud edən məni xoşnud etmişdir, onu hirsləndirən məni hirsləndirmişdir" və, "Qızım Fâtıməni sevən məni sevmişdir, Fâtıməni məmnun edən məni məmnun etmişdir; Fâtıməni üzən məni üzmüşdür. Fâtımə məndən bir parçadır, kim onu incitsə məni incitmiş olar, məni incidənsə Allahı incitmişdir" buyurardı.
Hz. Fâtımə radıyallahu anhâ Məkkə dövrünün bütün çətinliklərinə atasıyla birlikdə dözdü və Allah Rəsulu aleyhissalâtu vesselam daxil olmaqla müsəlmanların təxminən hamısı Mədinə`yə hicrət edənə qədər Məkkə`dən ayrılmadı. Rəsulullah Kûba`ya çatdıqdan sonra Hz. Ali, Hz. Ali`nin anası və Ümmü Eymen`dən(Allah onlardan razı olsun) ibarət olan bir karvanla Mədinə`yə hicrət etdi.
Mədinə`yə hicrət etdikdən sonra Hz. Fâtımə`ni Hz. Əbû Bəkir(r.a), Hz. Ömər(r.a) və daha başqa səhabələr atasından istədilər. Ancaq Peyğəmbər`imiz bu istəkləri nəzakətlicə geri çevirir və gözləyirdi. Hz. Ali radıyallahu anh də Fâtıməyə talib oldu və Peyğəmbər`imiz qızının bu mövzudakı fikirini soruşaraq ,Allah`ın vəhylə icazə verməsindən sonra Ali ilə Fâtımə`nin evlənmələrinə qərar verildi. Daha sonra nikahları da Məsciddə kəsildi. Mehir olaraq Hz. Ali`dən dörd üz dirhəm gümüşü uyğun hesab edən Əfəndimiz aleyhissalâtu vesselam onun zirehi və atından başqa bir şeyinin olmadığını öyrənincə zirehini satmasını söyləyər. Hz. Ali 480 dirhəm gümüşə zirehini satar və bunun 400 dirhəmi mehir olaraq Hz. Fâtımə`yə verilər. Ancaq Fâtımə bu mihri çox görər; özünə ən gözəl mihrin qiyamət günü İslâm ümmətinin Peyğəmbər`in şəfaətiylə bağışlanılması olacağını söyləyər və bu mövzuda dua edər. Ancaq özü üçün ayrılan dörd üz dirhəmi toy xərclərinə istifadə etmək üzrə hədiyyə edər. Nikah məsciddə Peyğəmbər`imizin bir xütbəsi ilə elan edilər:
"Allah`a həmd... Uca Allah evlənməyi bir vəzifə, ədalət, və geniş bir xeyr etmişdir. İndi Allahu Təâlâ mənə qızım Fâtımə`ni Ali b. Ebı Tâlib`lə evləndirməmi buyurmuşdur. Ey səhabələrim,mən də sizi şahid edirəm ki Ali b. Əbi Tâlib mövcud ənənə və Allah`ın əmriylə söyləyəcəyim şeyi qəbûl etsə 400 dirhəm gümüş mehirle qızım Fâtımə`ni ona nigahladım. Uca Allah onların varlıqlarını bir yerə gətirsin və bunu özlərinə mübârək etsin. Rəbbim nəsillərini təmiz, özləriylə uşaqlarını geniş rəhmətinin açarı, uca hikmətinin qaynağı və Muhamməd ümmətinin güvənlik səbəbi etsin. ...Rabbimden özüm və sizin üçün bağışlama diləyirəm."
Hz. Ali (radıyallahu anh) `nin şərtləri qəbûl etməsi üzərinə sâdə bir mərasimlə nikah bağlanar və qonaqlara bal şərbəti xurma və gül suyu ikram edilər. Daha sonra xurma, yağ və süzülmüş qatıqdan düzəldilən bir də toy yeməyi verilər. Yeməyin az olmasına baxmayaraq 700 qonağın yediyi halda Allah`ın bərəkətləndirməsi ilə çatıb artar.
Atasından ayrılıb Hz. Peyğəmbər məscidinə bitişik, zəmini torpaq evə yerləşərkən cehiz və ev əşyası olaraq bunları aparmışdı: Üç ədəd döşək, bir xalça, bir yastıq ,iki əl dəyirməni, bir su tulumbu, bir su testisi ardından bir su stəkanı, bir ələk, bir dəsmal, bir qoç postu ,köhnə bir kilim, xurma yarpağından hörülmüş bir sidr, iki paltar, uzununa örtdüklərində ayaqları eninə örtdüklərində başlarını açıqda buraxan bir kiçik yorğan.
Hz. Peyğəmbər aleyhissalâtu vesselam qızını evləndirməklə ondan qopmadı, əlaqələri azalmadı; yenə hər səhər onları namaza qaldırar, bir yolculuğa, səfərə çıxacağı zaman ən son vidalaşacağı adam Fâtımə olar; döndüyündə isə xanımlarından əvvəl ona uğrayardı. Hz. Peyğəmbər aleyhissalâtu vesselam bu yeni yuvaya çox əhəmiyyət verir; İslâm ümmətinin gələcəyinə bu yuvanın təsir edəcəyini bilərək onları yönləndirir, öyrədirdi. Hz. Ali və Hz. Fâtımə arasında iş bölümünü şəxsən özü etmişdi.
Câhiliyyə ənənəsində ağır işlərdə əzilən qadınların əksinə Hz. Fâtımə yalnız evin daxili işlərindən, Hz. Ali də xarici işlərindən məsul olacaqdı.
Müsəlmanların çəkdiyi çətinliklər və döyüşlər bu ailəyə də təsir edir, Hz. Fâtımə radıyallahu anhâ də digər müsəlmanlar kimi yarı aç yarı tox yaşayırdı; Peyğəmbər qızı olmasından ötəri heç bir imtiyazı yox idi. Hz. Ali`nin imkan vəziyyəti ümumiyyətlə yaxşı olmamasına baxmayaraq Beytü'l-Mal'dan haqqlarından çox bir şey almadılar. Hz. Ali radıyallahu anh ticarət edib dünya malı yığma yerinə Hz. Peyğəmbər`in kâtibliyini edir, İslâm ümməti üçün elm yığırdı. Hz. Fâtımə isə ovucları qabarana qədər un üyüdüb öz işini özü edirdi. Bu yuvada sərt qaydalar yox idi; Hz. Ali ev işlərində Hz. Fâtıməyə köməkçi olurdu. Hz. Fâtımə də Hz. Ali`yə. Fâtımə`nin ev işlərində çox yorulduğunu görən Hz. Ali Peyğəmbər`imizə gələrək bir xidmətçi verib verə bilməyəcəyini soruşduğunda Hz. Peyğəmbər:
"Ya Fâtımə, Allah`dan qorx; Rəbbinin fərzini ifâ et;yoldaşının xidmətində dur. Yatağına girdiyində otuz üç dəfə təsbeh(Sübhənallah) oxu, otuz üç dəfə həmd(əlhamdulillah) et və otuz dörd dəfə təkbir(Allahu Əkbər) gətir. Bunların cəmi yüzdür; bunları oxumağın sənin üçün daha xeyirli olacaq"deyərək bu istəyi geri çevirdi; onlar da razı oldular.
Gerçəkdə, Fâtımə istəsəydi çox dəbdəbAli bir həyat yaşaya bilərdi, bir deyil bir çox xidmətçisi olardı. Müsəlmanlar Hz. Peyğəmbər`in biricik qızı razı olsun, yaxşı bir həyat yaşasın deyə bütün varlıqlarını onun önünə sərə bilərdilər. Amma o dəbdbənin yerinə çiləyi seçdi; eynilə İslâm cəmiyyətinin digər fərdləri kimi. Kasıblara, kölələrə, zəifləyərə baxdı, zənginlərə deyil. Hz. Fâtımə radıyallahu anhâ anası Hatîcətü'l-Kübrâ radıyallahu anhâ 'dan qalan bütün mirası İslâm yolunda Allah üçün Rəsulullah`a vermiş və evləndiyi zaman sıxıntılarla qarşılaşdığında da bundan heç bir peşmançılıq çəkməmişdi.
Hz. Fâtımə və Ali (Allah onlardan razı olsun)nümunə bir İslâm ailəsi meydana gətirdilər. Ehtiyacdan çoxunu əldə tutmadıqları kimi ehtiyacları olduğu halda möhtaclara verdilər, özləri səbr etdilər. Bir paltarları olardı adətən və onu gecə yuyub gündüz yenidən geyərdilər. Hətta bir dəfə Hz. Fâtımə atasının yanına üzərində qısa, başını örtsə ayağı, ayağını örtsə başını açıqda buraxan bir paltar ilə çıxmışdı... Onun qısa həyatında göstərişə, geyim keçimə, əşyaya, ləziz yeməklərə, ayıracaq zamanı olmadı. Onun və Peyğəmbər aleyhissalâtu vesselam `ın tərbiyəsində yetişən digər qadınların gözündə geyim, iffəti qoruyacaq, təsəttürü təmin edəcək bir örtüdən ibarət idi. Hətta təsəttür fərz olunduğu zaman üstlərinə örtməyə paltar tapa bilməyən qadınlar yataq çarşafları və pərdələrlə təsəttür əmrini yerinə yetirdilər. Hz. Fâtımə’nin evinə normal ziyarətlərini etdiyi bir gündə Hz. Peyğəmbər bir küncdə naxışlı bir örtü görər, qapıdan geri dönər və ardından Fâtımə’yə bu xəbərdarlığı edər:
"Bir Peyğəmbər`ə zövqü çəkən şeylərlə bəzədilmiş bir evə girmək uyğun deyil"
Fâtımə o örtünü dərhal qaldıracaq və bir daha da bu görünüşləri evinə gətirməyəcəkdi.
Hz. Fâtımə və Ali ailəsi comərd bir ailə idi. Oruclu olduqları bir günün axşamı iftar üçün hazırladıqları bir miqdar yeməyi süfrəyə qoymuşkən qapıya gələn bir yoxsula verərlər və suyla iftar edib sabahısı gün yenə oruc tutardılar.. O axşam bir yetim, üçüncü axşam bir əsir gəlir və hər dəfə bir parça yeməklərini aç olduqları, canları çəkdiyi halda yoxsula, yetimə və əsirə yedirərlər, özləri də yalnız su ilə üç gün oruc tutarlar. Quran-i Kərim`də İnsan surəsinin bu âyələri bu hadisə üzərinə nâzil oldu
"...Yaxşılar da qarışığı kafûr olan bir qədəhdən içərlər; bir qaynaq ki Allah`ın qulları ondan içərlər, (İstədikləri yerə də) Onu asanlıqla axıdacaqlar. Onlar, verdikləri sözü yerinə yetirərlər və dəhşəti, bürüyəcək gündən qoxarlar. Özləri istədiyi halda yeməyi, yoxsula, yetimə və əsirə yedirərlər.`Sizi ancaq Allah rızası üçün yedirdirik. Sizdən nə bir mükafat, nə də bir təşəkkür istəyirik. Həqiqətən, biz Rəbbimizdən, sərt, cətin gündən qorxuruq!` Allah da onları o günün şərrindən qoruyacaq, onlara gözəllik və sevinc bəxş edəcək..."
Ayrıca Qur`an-i Kərim`dəki bu âyələr də Hz. Fâtımə ilə əlaqədardır:
"Ey əhl-i beyt, Allah ancaq sizdən hər növ pisliyi təmizləməyi və sizi tərtəmiz etməyi diləməkdədir" (əl-Əhzâb, 33/33). (Bu âyət-i kərimə Hz. Peyğəmbər, Ali, Fâtımə, Həsən, Hüseyn haqqında endirilmişdir).
Kövsər surəsində, "Biz sənə kövsəri verdik." âyəsindəki "kövsər"in mənası "Fâtımə"dir. Ayrıca Allah Rəsulu aleyhissalâtu vesselam, "Mən, Ali, Fâtımə, Həsən və Hüseyn qiyâmət günündə ərş`in altında bir qübbəyik" buyurmaqda və
"Həbibim, de ki:`Mən sizdən ona görə, qohumluq sevgisindən başqa bir ücrət istəmirəm" (əş-Şûra, 42/23)
âyəsində yaxınlıq sözünün kimlər olduğunu soruşan səhabələrə Hz. Peyğəmbər bu cavabı vermişdir: "Ali Fâtımə və uşaqlarıdır."
Vida Həccindən dönərkən Qadıru Xums deyilən yerdə müsəlmanlara iki şey qoyub getdiyini bildirdi: Biri Allah`ın kitabı Qur`an, digəri isə. .."Diğeri də əhl-i beyt`imdir. Mən əhl-i beyt haqqında sizlərə Allah`ı xatırladaram" .Özündən sonra əhl-i beytin başına gələcəkləri bilən Rəsulullah aleyhissalâtu vesselam bu cümləni üç dəfə təkrarlamışdı ki müsəlmanlar əhl-i beytinə sahib çıxsın, onlara edilən zülmlərə qarşı dursun. Amma Kərbəla`da Hüseyn`in başı mizraq ucunda daşınar, Hz. Zeynəb Kûfə küçələrində əsirlərlə birlikdə nümayiş edilərkən Xum mövqesində Rəsulullah`ın üç dəfə təkrarladığı əhl-i beyt haqqındakı sözləri unudulmuş və ya qılıncların gücü qarşısında fayda verməmişdi.
Yenə bir gün süfrənin başında oturmuşkən Allah Rəsulu aleyhissalâtu vesselam əllərini açar:
"Ey Rəbbim, bunlar mənim əhl-i beytimdir. Xeyirlilərim, yaxınlarım və xas kəslərim. Bunlardan sənin razılığına zidd olan pislik, günah, şək və şübhələri, bütün pislik və şeytanın təhriklərini təmizləyib onları qoru. Pis vərdişlərdən və digər gizli-açıq ayıblardan tam olaraq təmizlə."
Hz. Fâtımə əhl-i beytin içində ayrıca Rəsulullaha ən sevimli olanı idi.
Hz. Fâtımə’yə Hz. Ali də o dərəcə dəyər verərdi ki dövrün şərtləri gərəyi müsəlman kişilər birdən çox qadınla evlənmək vəziyyətində qaldıqlarında Hz. Fâtımə də Hz. Ali`nin digər kişilər kimi başqa bir qadınla evlənmək istəyə biləcəyini düşünərək, ona əgər evlənmək istəsə bu mövzuda özündən yana bir problemin olmayacağını söyləmiş, israr etmiş, Ali isə Peyğəmbər qızının üzərinə hər hansı bir qadın almağı özünə yaraşdırmadığı üçün buna yanaşmamışdı. Hz. Fâtımə şəxsən atası Rəsulullaha gəlmiş və Ali`nin bir başqa qadınla daha evlənməsi gərəkdiyini söyləmiş ,amma Rəsulullah aleyhissalâtu vesselam qızının bu istəyini geri çevirmişdir. Hz. Fâtımə İslâma faydalı olacağını düşünərək Hz. Alidən öz üzərinə hər hansı bir qadını almasını istəyəcək dərəcədə, fədakar, öz mənfəətini deyil ümmətin gələcəyini düşünən bir örnək İslâm qadını idi.
Hz. Ali ilə evliliyi vəfatına qədər sürən Hz. Fâtımə’nin, Həsən, Hüseyn, Muhsin, Ümmü Gülsüm və Zeynəb (Allah onlardan razı olsun)adında üçü kişi ikisi qız beş uşağı oldu. Rəsulullahın soyu Həsən və Hüseyn vasitəsilə davam etdi. Uşaqlarının hər birini İslâm əxlaqı və üstün elmlə yetişdirən Hz. Ali və Fâtımə özlərindən sonra İslâm bayrağını dalğalandıracaq Hz. Hüseyn və Zeynəb kimi fərdlər qazandırdılar ümmətə.
Çox sevdiyi atasının bu dünyadan ayrılma vaxtı gəldiyində atasının başucunda olduğu vəziyyətdə Rəsulullah aleyhissalâtu vesselam Hz. Fâtımə’nin qulağına bir şeylər söyləyər. Bunun üzərinə ağlamaya başlayan Fâtımə Rəsulullahın qulağına əyilib təkrar bir şeylər söyləməsiylə ağlamanı kəsər və gülümsəyər. Daha sonra bu hadisənin səbəbini izah edən Fâtımə, Hz. Peyğəmbər`in, tutulduğu xəstəlikdən xilas ola bilməyərək vəfat edəcəyini söylədiyini və özünü tuta bilməyərək ağladığını; ancaq daha sonra əhl-i beytindən özünə ilk qovuşacaq adamın özü olduğunu müjdələdiyində gülümsədiyini söyləyər.
Hz. Fâtımə Allah Rəsulu aleyhissalâtu vesselam`ın vəfatıyla çox sarsılmış, ancaq Rəsulun vəfat etmədən əvvəl özünə söylədiyi bu sözlər ona mənəvi dəstək vermişdi:
"Ya Fâtımə, bu gündən sonra atana əzab yox; ancaq Peyğəmbər üçün yaxa cırılmaz, üzə vurulmaz, ‘səndən sonra ölüm’ kimi sözlər deyilməz; təkcə atanın İbrahim`ə dediyi kimi "Göz yaş tökər, ürək kədərlənər. Biz, Uca Rəbbimizin razı olacağı sözdən başqasını söyləmərik "buyurdu və əlavə etdi:" Vallah, ey İbrahim! Sənin ayrılığın, bizi çox qəmli etdi! "(Müslim) deyə bilərsən."
Atasının vəfatından sonra Fâtımə’nin bir daha üzünün gülmədiyi rəvâyət edilməkdədir. Bu vəfat ona çox ağır gəlir və ağrılı-içli, ədəbi mersiyeler oxuyar Hz. Peyğəmbər`in ardından:
"...Gəlsin də dünyanın şərq və qərbində olanlar sənin vəfatını eşidincə ağlasınlar; neyə fayda. Mən sənin ayrılığının verdiyi kədərlə üzümə gözyaşlarından rəsim çəkərək gəlirəm. Gündüzlərim isə gecəmdən fərqsiz. Könülümdə böyük yaralar hâkim və canım yanır, ruhum sızlayır..." və mersiyeler davam edib gedir.
Fâtımə atasının defniyle başından sonuna qədər maraqlandı. Hətta cənazə suyu hazırlandığı sırada Rəsulullahın paltarı üzərində olduğu halda qüsl alılmasını şəxsən o xatırlatdı.
Daha sonra da tez-tez Peyğəmbər`in qəbiri başında saatlarla ağlayacaq, dua edəcək olan Fâtımə, Peyğəmbər`in vəfatından əvvəl özünə verdiyi qovuşma müjdəsini gözləyəcəkdi. Ancaq bu, gündəlik həyatdan, ailəvî, İslâmî, ibâdî, analıq məsuliyyətlərindən qopara bilmirdi onu. O yenə heç ölməyəcəkmiş kimi işləyirdi.
Fâtımə radıyallahu anhâ İslâm toplumuna, Peyğəmbər`in öyrətdiklərini unutmasınlar deyə vəzlər verirdi. Peyğəmbər`in vəfatından sonra Məscid-i Nəbəvi`də bir xütbə verər ki, bu xütbəsi onun xitâbətdəki(natiqlikdəki) gücünə ən böyük dəlildir. Onsuz da onun danışıq tərzi və söz söyleyiş üslubunun Allah Rəsulu aleyhissalâtu vesselam`a bənzədiyi də qeyd olunmaqdadır. Bu xütbədə həmd və salâtü səlâmdan sonra İslâmî hökmlərini bir-bir xatırladan Fâtımə daha sonra Peyğəmbər`in vəfatından İslâm toplumu təsirlənməsin, təkrar o əvvəlki hallarına dönmə xətasına düşməsinlər deyə xəbərdar edirdi onları:
"...Siz azlıq idiniz; dostdan məhrum idiniz. O halda tasın dibində qalan içilib qurtarılacaq olan bir qurtumluq su idiniz. Atəş dolu bir çuxurun kənarında idiniz. Ac adamın fürsət güdmədən, müddət gözləmədən qapıb udacağı bir loxma idiniz. Yanan atəşdən alınmış bir köz idiniz. Yadların ayaqları altına düşmüş bir toplum idiniz. Səhradakı çuxura dolmuş dəvə sidiyi və heyvan pisliyiylə qoxumuş bir içimlik su idiniz. Yediyiniz, ağacların yarpaqları və keçi dərisinin yağları idi. Alçaq bir hala düşmüşdünüz; adamların ayaqları altında qalmaqdan qorxurdunuz ki, Allah`ın salât ona və soyuna olsun, Muhamməd`in sâyəsində çətinliklərin bəlasına uğradıqdan sonra Ərəbin qurdlarına loxma olduqdan, kitab əhlinə məhbus düşdükdən sonra xilas oldunuz. Allah sizi bu çətinliklərdən qurtardı..."
Hz. Fâtımə’ xəstələnib yatağa düşdüyündə belə İslâmi nizamın qorunması üçün danışırdı. Özünü ziyarətə gələn bir qrup qadına; "...ömürümə and içərəm ki bu etdiyiniz işlər hamilədir, gözləyin. Bundan belə rahatca oturun; tam inancla getməyi gözləyib durun. Müjdə olsun sizə; kəsib biçən qılınc gəlir, zâlımların hər yönü örtən hökmləri yürüyür. Haqqınızı çarpıb almadalar, cəmiyyətinizi darmadağın etmədələr. Sizə son peşmanlıq gəlib çatar, necə olar halınız o zaman; ki, indi görmədikləriniz meydana çıxar..."
Hz. Fâtımə ilə Hz. Əbû Bəkir (Allah onlardan razı olsun) arasında Allah Rəsulu aleyhissalâtu vesselam`dan miras qalan Fədək ərazisi üzündən ixtilâf çıxdı. Hz. Fâtımə’nin mirasın özünə verilməsi istəyini Hz. Əbû Bəkir,
"Biz miras buraxmarıq. Buraxdığım sədəqədir. Ancaq Muhamməd`in ailəsi bu maldan yeyər" (bax. Buxârî, Məğâzî, 14; Müslim, Cihad, 49; Əbû Davud, İmârə,1) hədis-i şərifini dəlil göstərərək geri çevirər.
Bəli, Hz. Əbû Bəkir, Peyğəmbər`imizin biricik qızı, ciğerparesi, Əhl-i Beytin anası Hz. Fâtımə’ni incitməzdi; Rəsulullah`ın (aleyhissalâtu vesselam) xatirəsi olan bu incə, bu müstəsna anamızı incitməyi könülündən belə keçirməzdi. Amma, Rəsulullah`ın sünnəti, öz mirası mövzûsunda buraxdığı sünnəti ən qiymətli şəxslər üçün belə fədâ edilməzdi. O`ndan qalan, O`nun sağlığında sərf etdiyi yerə sərf ediləcəkdi.
Bu Hədisin hökmünə görə, Hz. Əbûbəkr (Allah ondan razı olsun) öz qızı və Peyğəmbər`in (sallallahu aleyhi və səlləm) yoldaşı olan Hz. Aişə`yə və Peyğəmbər`imizin digər yoldaşlarına Fədək ərazisindən pay vermədiyi kimi, Hz. Fâtımə`yə(Allah ondan razı olsun) da verməmişdir. Necə ki diqqət yetirilsə buna qarşı çıxan başda Hz. Aişə (radıyallahu anhâ) olmuşdur.
Hz. Əbûbəkr`dən (r.ə) sonra, Hz. Ömər(Allah ondan razı olsun), Hz. Osman(Allah ondan razı olsun) və Hz. Ali`də (Allah ondan razı olsun) xəlifə olduqlarında Fədək`in gəlirlərini Rəsulullah(sallallahu aleyhi və səlləm)`in sərf etdiyi yerə xərcləmişlər. Əgər Fədək Hz. Fâtımə`nin (radıyallahu anhâ) haqqı olmuş olsaydı, Hz. Ali (r.ə.) xilafəti zamanında onu götürər ,oğullarına verərdi.
Hz. Fâtımə`nin xəstəliyinin kəskin artdığı bir dövrdə ona gələn ziyarətçilər arasında Hz. Əbû Bəkir(Allah ondan razı olsun) də vardır və Fədək ərazisi üzündən aralarında yüngül bir inciklik davam etməkdədir. Hz. Fâtımə Əbû Bəkir`i qəbûl edər və halâllaşarlar. Fâtımə qonaqlarından icazə alaraq təmizlənmək istədiyini söyləyər, onlar isə çaşar; çünki Fâtımə hər zaman təmizdir, "Betül"`dür; Qadınların xüsusi halları onda yoxdur.Fâtımə təmizlənər, qoxulanar geyinər və qonaqlarına dönərək; "Mən öləcəyəm" ...Və son vəsiyyəti: "Mən indi öləcəyəm. Kimsə yumasın məni; yuyundum. Kəfənləməsinlər məni; çünki təmiz paltarlarımı geydim. Ancaq vəsiyyətim budur ki, məni qəbirimə atam Rəsulullah kimi gecə dəfn etsinlər." Bu sözlərindən sonra təmiz örtüsünün üzərinə, sağ əlini başının altına qoyaraq yanı üzəri yatar və qibləyə dönər. Hz. Ali`yə də, "Ya Ali, mənim üzərimə kimsənin əli dəymədən sən götür apar Baqi qəbiristanlığına basdır." ...Və Hz. Peyğəmbər`in müjdəsinə qovuşar Fâtımə. Vəsiyyəti gərəyi gecə Hz. Ali tərəfindən dəfn edildi. (3 Ramazan 1 1/22 Noyabr 632). Cənazə namazı Hz. Ali -digər bir rəvâyətdə isə əmisi Hz. Abbas- tərəfindən qıldırılmışdır. Vəsiyyəti gərəyi Hz. Ali`nin gecənin qaranlığında dəfn etdiyi yer mövzusunda da üç dəyişik rəvâyət vardır: Baqi qəbiristanlığındadır; Akil`ın evinin həyətindədir; əmisi Abbas üçün sonradan tikiləcək olan türbənin içindədir.
"Dünyadakı ən yaxşı dörd qadın bunlardır: Məryəm, Asiye, Xədicə və Fâtımə"
buyurduğu "aləmlərin qadınlarının ən böyüyü". Peyğəmbər`imizin Zeynəb, Ruqiyyə və Ümmü Gülsümdən sonra dördüncü və ən kiçik qızı. Doğum tarixi ixtilaflı olub (605, 609, 615) illərində dünyaya gəldiyinə dair müxtəlif rəvâyətlər və görüşlər vardır. Hicri II. Miladi 633. ildə Mədinədə Məscid-i Nəbəvî'yə bitişik otağında vəfât edən Hz. Fâtımə’nin qəbiri mövzusunda da üç dəyişik görüş vardır: Cennetü'l-Bakî' ,Akil'in evinin həyəti, Hz. Abbas`ın daha sonra tikilən türbəsi. Ancaq bu gün qəbûl edilən yer Cennetü'l Bakî'dir.
Vakıdi deyir ki,mən, Abdurrahman bin Əbil-Məvaliyədən:Hamı Fatimeyi-Zəhranın qəbri "Baqi" dədir-deyir,deyə soruşdum.O da:"Xeyir,Fatimeyi-Zəhra Aqilin evinin küncünə dəfn edildi və onun qəbri ilə yolun arası 7 arşın qədərdir."-deyə cavab verdi.(Buğyətüt-Talib fi Tərcəməti Tuhfətir-Rağıb, Hacı Zihni əfəndi, s.16)
Başqa bir rəvâyətə görə də Hz.Fatimeyi-Zəhranın qəbri Hz.Peyğəmbər`in(Allah`ın Salâmı və Salâtı Onun üzərinə olsun) əmisi Hz. Abbas bin Əbdül Muttalibin(radıyallahu anh) türbəsinin içindədir.Bu gün "Cənnətül-Baqi" qəbiristanlığını ziyarət edənlər Hz.Fatimə`nin ruhuna "Fatihəyi-Şərifi" oxuyurlar ki,bu da rəvâyətin dəlilidir
Bir rəvâyətə görə də Hz.Fatimeyi-Zəhranın qəbri Hz.Peyğəmbərin(s.a.s) otağının şimal tərəfindədir.Bu səbəbdən Türk millətinin fəxr etdiyi böyük alim mərhum Zihin Əfəndi öz əsərində:"Hz.Fatime`nin qəbri-şərifinin Rövza yaxınlığında olduğu məşhurdur."-deyə qeyd etmişdir.(Buğyətüt-Talib fi Tərcəməti Tuhfətir-Rağıb, Hacı Zihni əfəndi, s.16)
Doğrusunu Allah bilir Hz. Fatimə`nin qəbri-şərifini Yazıcı-Zadə bu şəkildə təsvir etməkdədir. (Hz. Fatimə`nin qəbri haqqında təfsilatı ilə:Miratı Mədinə,Əyyub Sabri Paşa c.2, s.996-997
Cənab-ı Fatıma bir nurdur şəms-i risaləttən,
Gerbar-ı asitan-ı ismətin kıl tutya ayne,
Tevessüllədir iclalinə üz sürmədən əvvəl,
Nə mümkün daxil olmak hizmət-i Sultan-ı Gevnəyn`ə
Digər qadınlardan hər baxımdan üstün olan Hz. Fâtımə’nin bir çox ləqəbi vardır ki ,bunların hər biri onun üstün məziyyətlərini göstərməkdədir: Hz. Fâtımə’nin üzü parlaq olduğu üçün saf, aydın, ay kimi parlaq mənasını verən "Zəhra"; yalnız Hz. Məryəm və Fâtımə’yə ,qadınların xüsusi hallarından azad tutulduqları üçün bənzəri bulunmaz anlamında "Bətül"; digər Fâtımə’lərdən ayrılması üçün ulu mənasını verən "Kübra"; oğullarıyla tanınması üçün "Ümmü Həsən", "Ümmü Hüseyn", "Ümmü Muhsin"; Hz. Peyğəmbər`in qızı olduğundan dolayı "Bint-i Rəsul"; Bədir və Huneyn döyüşlərində aktiv olduğu üçün "Bədir və Huneyn Hurisi"; ağırbaşlılığı(ciddiliyi) səbəbiylə qadınların əfəndisi mənasında "Seyyid-i Nisâ"; Gözəlliyi və təmizliyi səbəbiylə "İnsanların Hurisi"; atasına çox bənzədiyinə görə atasının qızı mənasını verən "Bint-i Ebiha"; atasına bir ana şəfqətiylə düşkün olduğuna görə atasının anası mənasındakı "Ümmü Ebiha"; ağıllı və qavrayışlı olduğundan "Zekiyye"; bərəkətli, uğurlu, qüvvətli və müqəddəs olduğuna işarə üçün "Məymunə", itâətli və təvazökarlığından ötəri "Râziyyə"; və hər kəs tərəfindən sevildiyi, insanlarla olan münasibətində kimsəni incidib gücəndirməyəcək qədər diqqətli olduğundan ötəri ona "Marziyyə" deyilmişdir. Ən çox istifadə ediləni isə "Zəhrâ"dır.
Hz. Peyğəmbər`in(Allah`ın Salâmı və Salâtı onun üzərinə olsun) risâlətinin beşinci ilində, hicrətdən səkkiz il əvvəl Məkkə`də dünyaya gələn Hz. Fâtımə’nin doğum müjdəsini Rəsulullah bu cümlələriylə verirdi:
"İşdə indi vəhy mələyi mənə gəldi və bu doğan uşağı təbirk etdi. Allah ona Fâtımə adını verdi."
Câhiliyyə ənənəsində qız uşağı böyük bir utanc vəsiləsi sayılıb ataların yüzünü qızardan və buna görə diri diri torpağa basdırıldığı bir zamanda Hz. Fâtımə’nin doğum müjdəsi eyni zamanda qadınların qurtuluş müjdəsi olurdu. Hz. Fâtımə’ni dünyaya gətirən Hz. Xədicə (Allah onda razı olsun) ilə Hz. Peyğəmbər(s.a.v)`in soyu yeddinci ataları Qâlib oğulu Lüveys`də birləşir. Anasını kiçik yaşda itirən Fâtımə radıyallahu anhâ digər qardaşları kimi atasının sonrakı xanımlarını ana qəbûl etdi. Ancaq öz anasının şəfqətindən məhrum qalan Fâtımə ilə atası arasında daha sevgi və şəfqət dolu bir yaxınlıq doğuldu. Allah Rəsulu (aleyhissalâtu vesselâm) qızına atalıq yanında ana şəfqətini də göstərmək durumunda idi və bunu ən yaxşı şəkildə yerinə yetirdi. Atasıyla Fâtımə’nin arasındakı mehribanlığın digər səbəblərindən biri də Hz. Peyğəmbər`in digər uşaqlarının ard arda vəfât etmələridir; Peyğəmbər`imiz digər uşaqlarının ağrısını, sevgi və həsrətini Fâtımədə toplamışdı. (Ana-ata bir qardaşları Qâsım iki, Abdullah üç, Zeynəb otuz, Ruqiyyə iyirmi bir; Ümmü Gülsüm(Allah onlardan razı olsun) iyirmi altı yaşlarında Fâtımə’dən əvvəl vəfât etmişdilər). Ayrıca Hz. Peyğəmbər`in soyunun Fâtımə ilə davam etməsi də atasının yanında Fâtımə’yə ayrı bir dəyər qazandırırdı. Amma Fâtımə’ni "Seyyid-i Nisâ" edən səbəblər yalnız bunlar deyildi. O qısacıq ömüründə İslâm qadınına nümunə olacaq çətinlikli və əziyyətli bir həyat sürdü.
Hz. Fâtımə radıyallahu anhâ uşaqlığını İslâm`ın ən zəif, müsəlmanların ən çox əzildiyi bir mühitdə Hz. Xədicə radıyallahu anhâ kimi bir ananın tərbiyəsi altında keçirdi. Atasının və müsəlmanların çəkdiyi ağrılara,acılara ən az onlar qədər o da ortaq oldu. Atası evdən çıxıb İslâmı təbliğ edərkən o ya narahatlıq içində ümidlə qorxu qarışıq bir hislə qapıda gözləyər ya da atasını addım-addım izləyər və onu qorumağa çalışardı. Bir gün Hz. Peyğəmbər(Aleyhissalâtü Vesselâm) Məscid-i Haram`a getmiş və oradakı topluluğa İslâmı anladırdı. Lakin qarşısında olan câhiliyyə mənsubları öz nizamlarını təhdid edən bu səsi boğmaq üçün toplanmış və Hz. Peyğəmbər`ə hər cür təhqir edərək hücum etmişdilər. Atasının döyülüşünü bir kənardan qorxuyla izləyən Fâtımə müşriklərin dağılmasından sonra qanlar içindəki atasını götürüb evə aparmış və bir ana şəfqətiylə yaralarını sarımışdı. Buna bənzər nə qədər hadisələrin içində bişən Fâtımə sanki gələcəyin Hz. Fâtımə`si olmağa hazırlanırdı. Yenə bir gün Hz. Peyğəmbər aleyhissalâtu vesselam Məscid-i Haramda səcdə halındaykən müşriklər hər zamanki vəhşilikləriylə dəvə bağırsaqlarını və içalatını başına ataraq qəhqəhələrlə əylənərkən, Fâtımə radıyallahu anhâ o pislikləri öz əlləriylə təmizləyər və atasını götürüb evə aparar. Hz. Peyğəmbər Fâtıməyə həm atalıq həm analıq edərkən Fâtımə də o məşəqqətli mühitdə həm "atasının qızı" həm də "atasının anası" olmuşdur.
Hz. Peyğəmbər`lə qızı arasındakı əlaqələr eyni zamanda yaşadıqları cəmiyyətin ənənələrini də yerlə bir edirdi. Bir tərəfdən; "Özünə qız uşağı müjdələnildiyi zaman ataların üzləri utancdan qapqara kəsilərkən", qız uşağı oldu deyə dostlarının yüzünə baxa bilməyən atalar gizlicə səhraya aparıb bu uşaqları diri diri torpağa basdırarkən, Hz. Peyğəmbər aleyhissalâtu vesselam qızının doğum müjdəsini alınca sevincdən üzü aydınlanmış və bu müjdəni dostlarına şəxsən özü elan etmişdi. Câhiliyyədə soy, mütləq oğlan vasitəsilə davam edərkən Hz. Peyğəmbər`in soyu qızı Fâtımə radıyallahu anhâ ilə davam etmiş və uca Allah Câhiliyyənin bu ənənəsini şəxsən Rəsulullah aleyhissalâtu vesselam vasitəsilə yox etmişdir. Peyğəmbər`imizin oğulu Abdullah da vəfât edincə Câhiliyyə mənsubları "Muhamməd`in soyu kəsildi" deyə sevinib "o artıq ebter, yəni soyu kəsikdir" deyə Peyğəmbər`imizə lağ etdiklərində onu şəxsən uca Allah müdafiə etmiş və Peyğəmbər`i təsəlli edən Kövsər sûrəsi nazil olmuşdur:
''Biz sənə kövsəri verdik. O halda namaz qıl, qurban kəs. Sənin şanın ucadır. Əsl ebter isə o (sənə ebter deyən) dur."
Buradakı "kövsər"i İslâm alimləri Peyğəmbər`imizin hədislərindən yola çıxaraq "bol xeyr", "sonsuz", "saysız ümmət", "çox səhabə", "şəfaət" mənalarında təfsir etmişlər, ayrıca "kövsər" sözüylə Hz. Fâtımə`nin nəzərdə tutulduğunu da bildirmişlər.
Hz. Peyğəmbər qızına o qədər şəfqətli idi ki onu əllərindən və üzündən öpərdi. Halbuki o cəmiyyətdə bir atanın qızının Alindən öpməsi bir tərəfə ,oğlanlar belə öpülməzdi, ayıb idi. "Mənim on uşağım var ,daha bir dəfə öpmüş deyiləm" deyən insanların yaşadığı bir cəmiyyətdə qadını diri diri basdırılmaqdan Ali öpülən bir mövqeyə yüksəldən də yenə Hz. Peyğəmbər`in gətirdiyi İslâm idi.(Allah`ım,Salâm və Salâtın Onun üzərinə olsun.Bizi O`nun sünnətinə tabe olub da şəfaətinə məzhər olanlardan eylə.).
Rəsulullah qızını anladarkən "Atasının anası", "Atan sənə fədâ olsun", "Aləmlərin qadınlarının ulusu", "Fâtıməni xoşnud edən məni xoşnud etmişdir, onu hirsləndirən məni hirsləndirmişdir" və, "Qızım Fâtıməni sevən məni sevmişdir, Fâtıməni məmnun edən məni məmnun etmişdir; Fâtıməni üzən məni üzmüşdür. Fâtımə məndən bir parçadır, kim onu incitsə məni incitmiş olar, məni incidənsə Allahı incitmişdir" buyurardı.
Hz. Fâtımə radıyallahu anhâ Məkkə dövrünün bütün çətinliklərinə atasıyla birlikdə dözdü və Allah Rəsulu aleyhissalâtu vesselam daxil olmaqla müsəlmanların təxminən hamısı Mədinə`yə hicrət edənə qədər Məkkə`dən ayrılmadı. Rəsulullah Kûba`ya çatdıqdan sonra Hz. Ali, Hz. Ali`nin anası və Ümmü Eymen`dən(Allah onlardan razı olsun) ibarət olan bir karvanla Mədinə`yə hicrət etdi.
Mədinə`yə hicrət etdikdən sonra Hz. Fâtımə`ni Hz. Əbû Bəkir(r.a), Hz. Ömər(r.a) və daha başqa səhabələr atasından istədilər. Ancaq Peyğəmbər`imiz bu istəkləri nəzakətlicə geri çevirir və gözləyirdi. Hz. Ali radıyallahu anh də Fâtıməyə talib oldu və Peyğəmbər`imiz qızının bu mövzudakı fikirini soruşaraq ,Allah`ın vəhylə icazə verməsindən sonra Ali ilə Fâtımə`nin evlənmələrinə qərar verildi. Daha sonra nikahları da Məsciddə kəsildi. Mehir olaraq Hz. Ali`dən dörd üz dirhəm gümüşü uyğun hesab edən Əfəndimiz aleyhissalâtu vesselam onun zirehi və atından başqa bir şeyinin olmadığını öyrənincə zirehini satmasını söyləyər. Hz. Ali 480 dirhəm gümüşə zirehini satar və bunun 400 dirhəmi mehir olaraq Hz. Fâtımə`yə verilər. Ancaq Fâtımə bu mihri çox görər; özünə ən gözəl mihrin qiyamət günü İslâm ümmətinin Peyğəmbər`in şəfaətiylə bağışlanılması olacağını söyləyər və bu mövzuda dua edər. Ancaq özü üçün ayrılan dörd üz dirhəmi toy xərclərinə istifadə etmək üzrə hədiyyə edər. Nikah məsciddə Peyğəmbər`imizin bir xütbəsi ilə elan edilər:
"Allah`a həmd... Uca Allah evlənməyi bir vəzifə, ədalət, və geniş bir xeyr etmişdir. İndi Allahu Təâlâ mənə qızım Fâtımə`ni Ali b. Ebı Tâlib`lə evləndirməmi buyurmuşdur. Ey səhabələrim,mən də sizi şahid edirəm ki Ali b. Əbi Tâlib mövcud ənənə və Allah`ın əmriylə söyləyəcəyim şeyi qəbûl etsə 400 dirhəm gümüş mehirle qızım Fâtımə`ni ona nigahladım. Uca Allah onların varlıqlarını bir yerə gətirsin və bunu özlərinə mübârək etsin. Rəbbim nəsillərini təmiz, özləriylə uşaqlarını geniş rəhmətinin açarı, uca hikmətinin qaynağı və Muhamməd ümmətinin güvənlik səbəbi etsin. ...Rabbimden özüm və sizin üçün bağışlama diləyirəm."
Hz. Ali (radıyallahu anh) `nin şərtləri qəbûl etməsi üzərinə sâdə bir mərasimlə nikah bağlanar və qonaqlara bal şərbəti xurma və gül suyu ikram edilər. Daha sonra xurma, yağ və süzülmüş qatıqdan düzəldilən bir də toy yeməyi verilər. Yeməyin az olmasına baxmayaraq 700 qonağın yediyi halda Allah`ın bərəkətləndirməsi ilə çatıb artar.
Atasından ayrılıb Hz. Peyğəmbər məscidinə bitişik, zəmini torpaq evə yerləşərkən cehiz və ev əşyası olaraq bunları aparmışdı: Üç ədəd döşək, bir xalça, bir yastıq ,iki əl dəyirməni, bir su tulumbu, bir su testisi ardından bir su stəkanı, bir ələk, bir dəsmal, bir qoç postu ,köhnə bir kilim, xurma yarpağından hörülmüş bir sidr, iki paltar, uzununa örtdüklərində ayaqları eninə örtdüklərində başlarını açıqda buraxan bir kiçik yorğan.
Hz. Peyğəmbər aleyhissalâtu vesselam qızını evləndirməklə ondan qopmadı, əlaqələri azalmadı; yenə hər səhər onları namaza qaldırar, bir yolculuğa, səfərə çıxacağı zaman ən son vidalaşacağı adam Fâtımə olar; döndüyündə isə xanımlarından əvvəl ona uğrayardı. Hz. Peyğəmbər aleyhissalâtu vesselam bu yeni yuvaya çox əhəmiyyət verir; İslâm ümmətinin gələcəyinə bu yuvanın təsir edəcəyini bilərək onları yönləndirir, öyrədirdi. Hz. Ali və Hz. Fâtımə arasında iş bölümünü şəxsən özü etmişdi.
Câhiliyyə ənənəsində ağır işlərdə əzilən qadınların əksinə Hz. Fâtımə yalnız evin daxili işlərindən, Hz. Ali də xarici işlərindən məsul olacaqdı.
Müsəlmanların çəkdiyi çətinliklər və döyüşlər bu ailəyə də təsir edir, Hz. Fâtımə radıyallahu anhâ də digər müsəlmanlar kimi yarı aç yarı tox yaşayırdı; Peyğəmbər qızı olmasından ötəri heç bir imtiyazı yox idi. Hz. Ali`nin imkan vəziyyəti ümumiyyətlə yaxşı olmamasına baxmayaraq Beytü'l-Mal'dan haqqlarından çox bir şey almadılar. Hz. Ali radıyallahu anh ticarət edib dünya malı yığma yerinə Hz. Peyğəmbər`in kâtibliyini edir, İslâm ümməti üçün elm yığırdı. Hz. Fâtımə isə ovucları qabarana qədər un üyüdüb öz işini özü edirdi. Bu yuvada sərt qaydalar yox idi; Hz. Ali ev işlərində Hz. Fâtıməyə köməkçi olurdu. Hz. Fâtımə də Hz. Ali`yə. Fâtımə`nin ev işlərində çox yorulduğunu görən Hz. Ali Peyğəmbər`imizə gələrək bir xidmətçi verib verə bilməyəcəyini soruşduğunda Hz. Peyğəmbər:
"Ya Fâtımə, Allah`dan qorx; Rəbbinin fərzini ifâ et;yoldaşının xidmətində dur. Yatağına girdiyində otuz üç dəfə təsbeh(Sübhənallah) oxu, otuz üç dəfə həmd(əlhamdulillah) et və otuz dörd dəfə təkbir(Allahu Əkbər) gətir. Bunların cəmi yüzdür; bunları oxumağın sənin üçün daha xeyirli olacaq"deyərək bu istəyi geri çevirdi; onlar da razı oldular.
Gerçəkdə, Fâtımə istəsəydi çox dəbdəbAli bir həyat yaşaya bilərdi, bir deyil bir çox xidmətçisi olardı. Müsəlmanlar Hz. Peyğəmbər`in biricik qızı razı olsun, yaxşı bir həyat yaşasın deyə bütün varlıqlarını onun önünə sərə bilərdilər. Amma o dəbdbənin yerinə çiləyi seçdi; eynilə İslâm cəmiyyətinin digər fərdləri kimi. Kasıblara, kölələrə, zəifləyərə baxdı, zənginlərə deyil. Hz. Fâtımə radıyallahu anhâ anası Hatîcətü'l-Kübrâ radıyallahu anhâ 'dan qalan bütün mirası İslâm yolunda Allah üçün Rəsulullah`a vermiş və evləndiyi zaman sıxıntılarla qarşılaşdığında da bundan heç bir peşmançılıq çəkməmişdi.
Hz. Fâtımə və Ali (Allah onlardan razı olsun)nümunə bir İslâm ailəsi meydana gətirdilər. Ehtiyacdan çoxunu əldə tutmadıqları kimi ehtiyacları olduğu halda möhtaclara verdilər, özləri səbr etdilər. Bir paltarları olardı adətən və onu gecə yuyub gündüz yenidən geyərdilər. Hətta bir dəfə Hz. Fâtımə atasının yanına üzərində qısa, başını örtsə ayağı, ayağını örtsə başını açıqda buraxan bir paltar ilə çıxmışdı... Onun qısa həyatında göstərişə, geyim keçimə, əşyaya, ləziz yeməklərə, ayıracaq zamanı olmadı. Onun və Peyğəmbər aleyhissalâtu vesselam `ın tərbiyəsində yetişən digər qadınların gözündə geyim, iffəti qoruyacaq, təsəttürü təmin edəcək bir örtüdən ibarət idi. Hətta təsəttür fərz olunduğu zaman üstlərinə örtməyə paltar tapa bilməyən qadınlar yataq çarşafları və pərdələrlə təsəttür əmrini yerinə yetirdilər. Hz. Fâtımə’nin evinə normal ziyarətlərini etdiyi bir gündə Hz. Peyğəmbər bir küncdə naxışlı bir örtü görər, qapıdan geri dönər və ardından Fâtımə’yə bu xəbərdarlığı edər:
"Bir Peyğəmbər`ə zövqü çəkən şeylərlə bəzədilmiş bir evə girmək uyğun deyil"
Fâtımə o örtünü dərhal qaldıracaq və bir daha da bu görünüşləri evinə gətirməyəcəkdi.
Hz. Fâtımə və Ali ailəsi comərd bir ailə idi. Oruclu olduqları bir günün axşamı iftar üçün hazırladıqları bir miqdar yeməyi süfrəyə qoymuşkən qapıya gələn bir yoxsula verərlər və suyla iftar edib sabahısı gün yenə oruc tutardılar.. O axşam bir yetim, üçüncü axşam bir əsir gəlir və hər dəfə bir parça yeməklərini aç olduqları, canları çəkdiyi halda yoxsula, yetimə və əsirə yedirərlər, özləri də yalnız su ilə üç gün oruc tutarlar. Quran-i Kərim`də İnsan surəsinin bu âyələri bu hadisə üzərinə nâzil oldu
"...Yaxşılar da qarışığı kafûr olan bir qədəhdən içərlər; bir qaynaq ki Allah`ın qulları ondan içərlər, (İstədikləri yerə də) Onu asanlıqla axıdacaqlar. Onlar, verdikləri sözü yerinə yetirərlər və dəhşəti, bürüyəcək gündən qoxarlar. Özləri istədiyi halda yeməyi, yoxsula, yetimə və əsirə yedirərlər.`Sizi ancaq Allah rızası üçün yedirdirik. Sizdən nə bir mükafat, nə də bir təşəkkür istəyirik. Həqiqətən, biz Rəbbimizdən, sərt, cətin gündən qorxuruq!` Allah da onları o günün şərrindən qoruyacaq, onlara gözəllik və sevinc bəxş edəcək..."
Ayrıca Qur`an-i Kərim`dəki bu âyələr də Hz. Fâtımə ilə əlaqədardır:
"Ey əhl-i beyt, Allah ancaq sizdən hər növ pisliyi təmizləməyi və sizi tərtəmiz etməyi diləməkdədir" (əl-Əhzâb, 33/33). (Bu âyət-i kərimə Hz. Peyğəmbər, Ali, Fâtımə, Həsən, Hüseyn haqqında endirilmişdir).
Kövsər surəsində, "Biz sənə kövsəri verdik." âyəsindəki "kövsər"in mənası "Fâtımə"dir. Ayrıca Allah Rəsulu aleyhissalâtu vesselam, "Mən, Ali, Fâtımə, Həsən və Hüseyn qiyâmət günündə ərş`in altında bir qübbəyik" buyurmaqda və
"Həbibim, de ki:`Mən sizdən ona görə, qohumluq sevgisindən başqa bir ücrət istəmirəm" (əş-Şûra, 42/23)
âyəsində yaxınlıq sözünün kimlər olduğunu soruşan səhabələrə Hz. Peyğəmbər bu cavabı vermişdir: "Ali Fâtımə və uşaqlarıdır."
Vida Həccindən dönərkən Qadıru Xums deyilən yerdə müsəlmanlara iki şey qoyub getdiyini bildirdi: Biri Allah`ın kitabı Qur`an, digəri isə. .."Diğeri də əhl-i beyt`imdir. Mən əhl-i beyt haqqında sizlərə Allah`ı xatırladaram" .Özündən sonra əhl-i beytin başına gələcəkləri bilən Rəsulullah aleyhissalâtu vesselam bu cümləni üç dəfə təkrarlamışdı ki müsəlmanlar əhl-i beytinə sahib çıxsın, onlara edilən zülmlərə qarşı dursun. Amma Kərbəla`da Hüseyn`in başı mizraq ucunda daşınar, Hz. Zeynəb Kûfə küçələrində əsirlərlə birlikdə nümayiş edilərkən Xum mövqesində Rəsulullah`ın üç dəfə təkrarladığı əhl-i beyt haqqındakı sözləri unudulmuş və ya qılıncların gücü qarşısında fayda verməmişdi.
Yenə bir gün süfrənin başında oturmuşkən Allah Rəsulu aleyhissalâtu vesselam əllərini açar:
"Ey Rəbbim, bunlar mənim əhl-i beytimdir. Xeyirlilərim, yaxınlarım və xas kəslərim. Bunlardan sənin razılığına zidd olan pislik, günah, şək və şübhələri, bütün pislik və şeytanın təhriklərini təmizləyib onları qoru. Pis vərdişlərdən və digər gizli-açıq ayıblardan tam olaraq təmizlə."
Hz. Fâtımə əhl-i beytin içində ayrıca Rəsulullaha ən sevimli olanı idi.
Hz. Fâtımə’yə Hz. Ali də o dərəcə dəyər verərdi ki dövrün şərtləri gərəyi müsəlman kişilər birdən çox qadınla evlənmək vəziyyətində qaldıqlarında Hz. Fâtımə də Hz. Ali`nin digər kişilər kimi başqa bir qadınla evlənmək istəyə biləcəyini düşünərək, ona əgər evlənmək istəsə bu mövzuda özündən yana bir problemin olmayacağını söyləmiş, israr etmiş, Ali isə Peyğəmbər qızının üzərinə hər hansı bir qadın almağı özünə yaraşdırmadığı üçün buna yanaşmamışdı. Hz. Fâtımə şəxsən atası Rəsulullaha gəlmiş və Ali`nin bir başqa qadınla daha evlənməsi gərəkdiyini söyləmiş ,amma Rəsulullah aleyhissalâtu vesselam qızının bu istəyini geri çevirmişdir. Hz. Fâtımə İslâma faydalı olacağını düşünərək Hz. Alidən öz üzərinə hər hansı bir qadını almasını istəyəcək dərəcədə, fədakar, öz mənfəətini deyil ümmətin gələcəyini düşünən bir örnək İslâm qadını idi.
Hz. Ali ilə evliliyi vəfatına qədər sürən Hz. Fâtımə’nin, Həsən, Hüseyn, Muhsin, Ümmü Gülsüm və Zeynəb (Allah onlardan razı olsun)adında üçü kişi ikisi qız beş uşağı oldu. Rəsulullahın soyu Həsən və Hüseyn vasitəsilə davam etdi. Uşaqlarının hər birini İslâm əxlaqı və üstün elmlə yetişdirən Hz. Ali və Fâtımə özlərindən sonra İslâm bayrağını dalğalandıracaq Hz. Hüseyn və Zeynəb kimi fərdlər qazandırdılar ümmətə.
Çox sevdiyi atasının bu dünyadan ayrılma vaxtı gəldiyində atasının başucunda olduğu vəziyyətdə Rəsulullah aleyhissalâtu vesselam Hz. Fâtımə’nin qulağına bir şeylər söyləyər. Bunun üzərinə ağlamaya başlayan Fâtımə Rəsulullahın qulağına əyilib təkrar bir şeylər söyləməsiylə ağlamanı kəsər və gülümsəyər. Daha sonra bu hadisənin səbəbini izah edən Fâtımə, Hz. Peyğəmbər`in, tutulduğu xəstəlikdən xilas ola bilməyərək vəfat edəcəyini söylədiyini və özünü tuta bilməyərək ağladığını; ancaq daha sonra əhl-i beytindən özünə ilk qovuşacaq adamın özü olduğunu müjdələdiyində gülümsədiyini söyləyər.
Hz. Fâtımə Allah Rəsulu aleyhissalâtu vesselam`ın vəfatıyla çox sarsılmış, ancaq Rəsulun vəfat etmədən əvvəl özünə söylədiyi bu sözlər ona mənəvi dəstək vermişdi:
"Ya Fâtımə, bu gündən sonra atana əzab yox; ancaq Peyğəmbər üçün yaxa cırılmaz, üzə vurulmaz, ‘səndən sonra ölüm’ kimi sözlər deyilməz; təkcə atanın İbrahim`ə dediyi kimi "Göz yaş tökər, ürək kədərlənər. Biz, Uca Rəbbimizin razı olacağı sözdən başqasını söyləmərik "buyurdu və əlavə etdi:" Vallah, ey İbrahim! Sənin ayrılığın, bizi çox qəmli etdi! "(Müslim) deyə bilərsən."
Atasının vəfatından sonra Fâtımə’nin bir daha üzünün gülmədiyi rəvâyət edilməkdədir. Bu vəfat ona çox ağır gəlir və ağrılı-içli, ədəbi mersiyeler oxuyar Hz. Peyğəmbər`in ardından:
"...Gəlsin də dünyanın şərq və qərbində olanlar sənin vəfatını eşidincə ağlasınlar; neyə fayda. Mən sənin ayrılığının verdiyi kədərlə üzümə gözyaşlarından rəsim çəkərək gəlirəm. Gündüzlərim isə gecəmdən fərqsiz. Könülümdə böyük yaralar hâkim və canım yanır, ruhum sızlayır..." və mersiyeler davam edib gedir.
Fâtımə atasının defniyle başından sonuna qədər maraqlandı. Hətta cənazə suyu hazırlandığı sırada Rəsulullahın paltarı üzərində olduğu halda qüsl alılmasını şəxsən o xatırlatdı.
Daha sonra da tez-tez Peyğəmbər`in qəbiri başında saatlarla ağlayacaq, dua edəcək olan Fâtımə, Peyğəmbər`in vəfatından əvvəl özünə verdiyi qovuşma müjdəsini gözləyəcəkdi. Ancaq bu, gündəlik həyatdan, ailəvî, İslâmî, ibâdî, analıq məsuliyyətlərindən qopara bilmirdi onu. O yenə heç ölməyəcəkmiş kimi işləyirdi.
Fâtımə radıyallahu anhâ İslâm toplumuna, Peyğəmbər`in öyrətdiklərini unutmasınlar deyə vəzlər verirdi. Peyğəmbər`in vəfatından sonra Məscid-i Nəbəvi`də bir xütbə verər ki, bu xütbəsi onun xitâbətdəki(natiqlikdəki) gücünə ən böyük dəlildir. Onsuz da onun danışıq tərzi və söz söyleyiş üslubunun Allah Rəsulu aleyhissalâtu vesselam`a bənzədiyi də qeyd olunmaqdadır. Bu xütbədə həmd və salâtü səlâmdan sonra İslâmî hökmlərini bir-bir xatırladan Fâtımə daha sonra Peyğəmbər`in vəfatından İslâm toplumu təsirlənməsin, təkrar o əvvəlki hallarına dönmə xətasına düşməsinlər deyə xəbərdar edirdi onları:
"...Siz azlıq idiniz; dostdan məhrum idiniz. O halda tasın dibində qalan içilib qurtarılacaq olan bir qurtumluq su idiniz. Atəş dolu bir çuxurun kənarında idiniz. Ac adamın fürsət güdmədən, müddət gözləmədən qapıb udacağı bir loxma idiniz. Yanan atəşdən alınmış bir köz idiniz. Yadların ayaqları altına düşmüş bir toplum idiniz. Səhradakı çuxura dolmuş dəvə sidiyi və heyvan pisliyiylə qoxumuş bir içimlik su idiniz. Yediyiniz, ağacların yarpaqları və keçi dərisinin yağları idi. Alçaq bir hala düşmüşdünüz; adamların ayaqları altında qalmaqdan qorxurdunuz ki, Allah`ın salât ona və soyuna olsun, Muhamməd`in sâyəsində çətinliklərin bəlasına uğradıqdan sonra Ərəbin qurdlarına loxma olduqdan, kitab əhlinə məhbus düşdükdən sonra xilas oldunuz. Allah sizi bu çətinliklərdən qurtardı..."
Hz. Fâtımə’ xəstələnib yatağa düşdüyündə belə İslâmi nizamın qorunması üçün danışırdı. Özünü ziyarətə gələn bir qrup qadına; "...ömürümə and içərəm ki bu etdiyiniz işlər hamilədir, gözləyin. Bundan belə rahatca oturun; tam inancla getməyi gözləyib durun. Müjdə olsun sizə; kəsib biçən qılınc gəlir, zâlımların hər yönü örtən hökmləri yürüyür. Haqqınızı çarpıb almadalar, cəmiyyətinizi darmadağın etmədələr. Sizə son peşmanlıq gəlib çatar, necə olar halınız o zaman; ki, indi görmədikləriniz meydana çıxar..."
Hz. Fâtımə ilə Hz. Əbû Bəkir (Allah onlardan razı olsun) arasında Allah Rəsulu aleyhissalâtu vesselam`dan miras qalan Fədək ərazisi üzündən ixtilâf çıxdı. Hz. Fâtımə’nin mirasın özünə verilməsi istəyini Hz. Əbû Bəkir,
"Biz miras buraxmarıq. Buraxdığım sədəqədir. Ancaq Muhamməd`in ailəsi bu maldan yeyər" (bax. Buxârî, Məğâzî, 14; Müslim, Cihad, 49; Əbû Davud, İmârə,1) hədis-i şərifini dəlil göstərərək geri çevirər.
Bəli, Hz. Əbû Bəkir, Peyğəmbər`imizin biricik qızı, ciğerparesi, Əhl-i Beytin anası Hz. Fâtımə’ni incitməzdi; Rəsulullah`ın (aleyhissalâtu vesselam) xatirəsi olan bu incə, bu müstəsna anamızı incitməyi könülündən belə keçirməzdi. Amma, Rəsulullah`ın sünnəti, öz mirası mövzûsunda buraxdığı sünnəti ən qiymətli şəxslər üçün belə fədâ edilməzdi. O`ndan qalan, O`nun sağlığında sərf etdiyi yerə sərf ediləcəkdi.
Bu Hədisin hökmünə görə, Hz. Əbûbəkr (Allah ondan razı olsun) öz qızı və Peyğəmbər`in (sallallahu aleyhi və səlləm) yoldaşı olan Hz. Aişə`yə və Peyğəmbər`imizin digər yoldaşlarına Fədək ərazisindən pay vermədiyi kimi, Hz. Fâtımə`yə(Allah ondan razı olsun) da verməmişdir. Necə ki diqqət yetirilsə buna qarşı çıxan başda Hz. Aişə (radıyallahu anhâ) olmuşdur.
Hz. Əbûbəkr`dən (r.ə) sonra, Hz. Ömər(Allah ondan razı olsun), Hz. Osman(Allah ondan razı olsun) və Hz. Ali`də (Allah ondan razı olsun) xəlifə olduqlarında Fədək`in gəlirlərini Rəsulullah(sallallahu aleyhi və səlləm)`in sərf etdiyi yerə xərcləmişlər. Əgər Fədək Hz. Fâtımə`nin (radıyallahu anhâ) haqqı olmuş olsaydı, Hz. Ali (r.ə.) xilafəti zamanında onu götürər ,oğullarına verərdi.
Hz. Fâtımə`nin xəstəliyinin kəskin artdığı bir dövrdə ona gələn ziyarətçilər arasında Hz. Əbû Bəkir(Allah ondan razı olsun) də vardır və Fədək ərazisi üzündən aralarında yüngül bir inciklik davam etməkdədir. Hz. Fâtımə Əbû Bəkir`i qəbûl edər və halâllaşarlar. Fâtımə qonaqlarından icazə alaraq təmizlənmək istədiyini söyləyər, onlar isə çaşar; çünki Fâtımə hər zaman təmizdir, "Betül"`dür; Qadınların xüsusi halları onda yoxdur.Fâtımə təmizlənər, qoxulanar geyinər və qonaqlarına dönərək; "Mən öləcəyəm" ...Və son vəsiyyəti: "Mən indi öləcəyəm. Kimsə yumasın məni; yuyundum. Kəfənləməsinlər məni; çünki təmiz paltarlarımı geydim. Ancaq vəsiyyətim budur ki, məni qəbirimə atam Rəsulullah kimi gecə dəfn etsinlər." Bu sözlərindən sonra təmiz örtüsünün üzərinə, sağ əlini başının altına qoyaraq yanı üzəri yatar və qibləyə dönər. Hz. Ali`yə də, "Ya Ali, mənim üzərimə kimsənin əli dəymədən sən götür apar Baqi qəbiristanlığına basdır." ...Və Hz. Peyğəmbər`in müjdəsinə qovuşar Fâtımə. Vəsiyyəti gərəyi gecə Hz. Ali tərəfindən dəfn edildi. (3 Ramazan 1 1/22 Noyabr 632). Cənazə namazı Hz. Ali -digər bir rəvâyətdə isə əmisi Hz. Abbas- tərəfindən qıldırılmışdır. Vəsiyyəti gərəyi Hz. Ali`nin gecənin qaranlığında dəfn etdiyi yer mövzusunda da üç dəyişik rəvâyət vardır: Baqi qəbiristanlığındadır; Akil`ın evinin həyətindədir; əmisi Abbas üçün sonradan tikiləcək olan türbənin içindədir.
